چکیده:
یکی از ویژگیهای معماری اسلامی آن است که در مرحلهی خاصی از تکامل خود،انواع بیشمار تزییناتی که میتوان به دیوارها و سطوح داخلی و خارجی بنا داد بر دیگر عناصر معماری الویت یافت.این آرایههای معماری اسلامی گنجینههای غنی از نقوشی هستند که علاوه بر ارزشها و زیبایی صوری بیانگر راز و رمزهای فرهنگی و دینی نهفته در خود میباشند.
بهکارگیری آرایههای گیاهی،هندسی و حیوانی در معماری اسلامی بهترین برهان بر ایمان هنرمند مسلمان است.هنرمند مسلمان با استفاده از انواع آرایههای هندسی و گیاهی در بناهای اسلامی به نوعی این آرایهها را وسیلهای در جهت بیان عقاید دینی و مذهبی خود قرار داده است.درگیری این آرایهها با ایمان و عقاید مذهبی نوعی جاودانگی، اصالت و خلوص را در آنها بازتاب میدهد.با دریافت مفاهیم نمادین نقش و نگارها در معماری تزیینی اسلامی و ریشهیابی آنها میتوان به شناخت ذهن و اندیشهی معماران و درنتیجه به فرهنگ و جهانبینی و تلالو آرمانها در آن جامعه دست یافت.
در این مقاله با موضوع بیان نمادین در تزیینات معماری اسلامی اهداف زیر دنبال میشود:
-بررسی و شناخت انواع تزیینات در معماری اسلامی
-نمادشناسی آرایههای معماری اسلامی
سؤالاتی که در این مقاله به آنها پاسخ داده میشود عبارتند از: -از چه دورهای تزیینات در معماری وارد شد؟
-انواع تزیینات در معماری اسلامی کدامند؟
-تزیینات معماری اسلامی از لحاظ نمادشناسی دارای چه ویژگیهایی میباشند؟
روش گردآوری مطالب به صورت میدانی و کتابخانهای بوده و مقاله از نوع تحلیلی،مقایسهای،توصیفی و تاریخی میباشد.
خلاصه ماشینی:
یکی از ویژگیهای معروف هنر معماری اسلامی آن است که تعداد قابل توجهی از اجزایی که در اصل مورد استفادهی ساختمانی داشتهاند را تغییر شکل داده مبدل به وسایل صرفا تزیینی کرده و به این صورت در ترکیبهای تزیینی وسیع نقشی به آنها دادهاند.
انواع تزیینات در معماری اسلامی در معماری اسلامی تزیین و آرایش ساختمان که جزء لاینفک معماری محسوب میشود در آجرکاری،کاشیکاری،گچبری و آئینهکاری نمود بارزی داردو حاصل دسترنج هنرمندانی است که برای اعتلای این هنر با تأکید بر ایمان خویش،از جان خود مایه گذاشته و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیدهاند.
در معماری اسلامی تزیینات بیرونی ساختمان باید به نحوی باشد که در برابر تغییرات آب و هوا و نور خورشید مقاوم و کیفیت خود را از دست ندهداین تزیینات کاشیکاری به صورت معرق یا هفترنگ میباشند که علاوه بر تزیین با نقوش و رنگهای گوناگون،عایقی در برابر برف،باران،گرما،سرما بوده و یکی از دلایل استفاده از کاشی در بنای معماری اسلامی بهشمار میرود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 4-نقوش هندسی طراحیشده براساس نقش دایره در تزیینات معماری اسلامی در معماری اسلامی میتوان عملا کلیه طرحهای هندسی را با استفاده از یک خطکش و پرگار کشید و تقریبا تمامی طرحها را میتوان به چند شکل هندسی نسبتا ساده تنزل داد،به نظر میرسد نکات مهمتر در مورد اشکال هندسی مورد استفاده،از یکسو تحرک مدام آنها در زمان و مکان میباشد و از سوی دیگر حالت سحرآمیز استفاده از هندسه در این طرحها آن است که در بسیاری از موارد تزیینات مرئی تنها بخشی از طرح هندسی است که برای خلق طرح لازم بوده است.