چکیده:
تنوع سبکشناختی از جمله مسائل طریف زبانشناختی گفتمان قرآنی است.تنوع سبکشناختی با آیهها/ جملههایی سروکار دارد که از حیث ساختار مشابه،اما از حیث سبک و معنا متفاوتاند.تنوع سبکشناختی،طنین رفتار زبانی است و الگوهای سبکشناختی حاصل از راهبردهای زبانشناختی و ابزارهای زبانشناختی خلق الساعه را بازتاب میدهد.تنوع سبکشناختی،خاص قرآن و متأسی از بافتبرون و درون3زبان است.به دیگر سخن،بافتبرونی و درونی،عادت زبانشناختی تنوع سبکشناختی قرآن است.تنوع سبکشناختی مستقیما از محیط دستوری پیرامونی،واژگانی و آوایی آیه/جملهای معین تأثیر میپذیرد.برای آنکه بتوان تجلی رنگارنگ این پدیدهی منحصربهفرد قرآنی را به معاینه درآورد،لازم است سطحی چند شاخه از قرآن عربی مطالعه و بررسی شود.تنوع سبکشناختی ژانر قرآنی در سطوح خرد و کلان رخ میدهند.در سطح خرد،تنوع سبکشناختی جملهها منوط است به مجموعهای از عوامل زبانی و آوایی از قبیل تغییر چینش واژگان در بطن جمله که به عوامل بافتبرونی،بافتبیرونی دستوری،و تفاوتهای دستور زبانی بستگی دارد.عوامل دیگر عبارتاند از: اصطلاحات،پایانبندها،شکل واجشناختی واژه،بافتدرونی واژگانی،بافتدرونی آوایی،جنس،زمان دستوری و حرف تعریف.
خلاصه ماشینی:
"در نمونههای زیر نیز میتوان ساختارهای از حیث سبکی متمایز را در چینش واژگان به معاینه درآورد: نمونهی سوم:نساء531/ * یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین بالقسط شهداء لله و لو علی انفسکم او الوالدین و الأقربین ان یکن غنیا او فقیرا فالله اولی بهما فلا تتبعوا الهوی ان تعدلوا و ان تلووا او تعرضوا فان الله کان بما تعملون خبیرا (531) *ای کسانی که ایمان آوردهاید،پیوسته به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید،و البته نباید دشمنی گروهی شما را بر آن دارد که عدالت نکنید.
این تغییر سبک منوط میشود به درونبافت فعل زمان حال در سورهی روم وجه غالب دارد و درونبافت فعل گذشته که در آیهی 9 و نیز دیگر آیهها-آیههای اول و 11 سوره فاطر به کار رفته است.
یا از اسمهای جمع استفاده میکنند حال آنکه که میبایست آن اسمها،مفرد باشند: نمونهی اول:شعراء61/ * فأتنا فرعون فقولا انا رسول رب العالمین (61) *پس به سوی فرعون بروید و بگویید:«ما پیامبر پروردگار جهانیانیم» در این آیه اسم مفرد«رسول»به کار رفته است.
نمونهی دوم:بقره771/ * لیس البر ان تولوا وجوهکم قبل المشرق و المغرب و لکن البر من آمن بالله و الیوم الاخر و الملائکه و الکتاب و النبیین و آتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب و اقام الصلاه و آتی الزکاه و الموفون بعهدهم اذا عاهدوا و الصابرین فی البأساء و الضراء و حین البأس اولئک الذین صدقوا و اولئک هم المتقون (771) *نیکوکاری آن نیست که روی خود را به سوی مشرق و[یا]مغرب بگردانید،بلکه نیکی آن است که کسی به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب[آسمانی]و پیامبران ایمان آورد،و مال[خود]را با وجود دوست داشتنش،به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راهماندگان و گدایان و در[راه آزاد کردن]بندگان بدهد،و نماز را برپای دارد،و زکات را بدهد،و آنان که چون عهد بندند،به عهد خود وفاداراناند و در سختی و زیان،و به هنگام جنگ شکیبایانند؛آناناند کسانی که راست گفتهاند،و آنان همان پرهیزگارانند."