چکیده:
با ورود اسلام به سرزمین ایران بسیاری از منابع تاریخی کهن ایرانی در اختیار اعراب قرار گرفت. یکی از این منابع عربی که به تاریخ ایران میپردازد، حدیث رس از کتاب عیون اخبارالرّضا است. هدف از انجام این پژوهش مطالعۀ جغرافیای تاریخی داستان اصحاب رس از کتاب عیون اخبارالرّضا است. این پژوهش در پی پاسخ دادن به این پرسش اساسی است که مکان رویداد داستان اصحاب رس از کتاب عیون اخبارالرّضا در کجا قرار دارد؟ روش تحقیق در این پژوهش، توصیفیتحلیلی، با رویکرد تطبیقی و روش جمعآوری اطّلاعات کتابخانهای و میدانی است. جامعۀ آماری بر اساس منابع مکتوب با استفاده از روش تجزیهوتحلیل محتوای کیفی از منابع مکتوب تاریخی، جغرافیای و ادبی، انتخاب شده است و با شواهد میدانی، جغرافیای مکانهای مورد اشاره انتخاب و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است تا درستی آن با منابع مکتوب سنجیده شود. نتایج حاصل از این پژوهش جغرافیای اتّفاقهای حدیث رس را ارائه میکند تا اطّلاعات دقیقتری از تاریخ ایران باستان در تاریکترین ادوار آن حاصل گردد
Many ancient Iranian historical sources were given to Arabs upon arrival of Islam at Iran and the spread of the Arabic language. One of these Arabic sources, which deals with the history of the ancient Iran, is Clay (Ros) Hadith from Oyoun Akhbar al-Reza book.
The purpose of this research is to study the historical geography of the story of Clay Companions from Oyoun Akhbar al-Reza book. The research seeks to answer the fundamental question of where is the occurrence location of the Clay Companions story fromOyoun Akhbar al-Reza book?
The research methodology is descriptive-analytical with a comparative approach and the information collection method is based on literature review. The statistical population of the research has been selected based on written sources using the qualitative content analysis method from written historical, geographical, and literary sources, and the correct geography of the mentioned locations has been selected and analyzed by field evidences to measure its accuracy in terms of written sources.
The results of the research provide the exact geography and occurrence location of Clay (Ros) Hadith in order to obtain more accurate information about the history of ancient Iran in its darkest periods.
خلاصه ماشینی:
ميتوان تطابق نام روستاهاي حديث رس با روستاهاي ابرقـو را با توجه به سه منبع فوق به صورت جدول زير بيان کرد: جدول انطباق نام روستاهاي ذکرشده در حديث رس از منظر خاتون آبادي، شريف ، فضائلي رديف متن حديث رس آباديخاتون شريف فضائلي ١ فروردين فراغه فراغه فراغه ٢ ارديبهشت اردي اردي اردي ٣ خرداد خرم آباد خضرآباد خرّم آباد ٤ تير تيرجرد تيرک تيرجرد ٥ مرداد مرداديه و مردوديه مروئيه مرداديه و مردوديه ٦ شهريور شهرآباد شهرآباد شهرآباد 14 / 40 ٧ مهر مهرآباد مهرآباد مهرآباد ظهر طاحونه يا پشت ظهر طاحونه يا پشت ٨ آبان آسياب يا نبادان - آسياب يا نبادان ٩ آذر جنب روستاي در کنار ابرکوه و در - دي(ديهک ) محل کوه صفه ١٠ دي ديک يا ديهک - ديک يا ديهک ١١ بهمن بهمن جنب اسفندآباد - بهمن جنب اسفندآباد ١٢ اسفندار اسفندآباد اسفندآباد اسفندآباد از جدول فوق ميتوان به اين نتيجه رسيد که در مـورد نـام روسـتاهاي فـروردين ، ارديبهشت ، تير، مرداد، شهريور، مهر و اسفند بين آنان اتفـاق نظـر وجـود دارد و در مورد روستاهاي بهمن ، دي، آذر و آبان عبـدالرّحيم شـريف نظـري نـداده يـا بـه ايـن شباهت پي نبرده است ، اما در مورد روسـتاي خـرداد، نظـر خـاتون آبـادي و فضـائلي مشـترک اسـت ، ولـي عبـدالـرحيم شـريف نظـر متفـاوتي دارد.
نگارندگان اين مقاله با توجه به منابع مکتوب ، دربارٔە انطباق نام روستاهاي مورد اشاره در حديث رس با روستاهاي اطراف شهر ابرقوه ، به بررسي پيمايشي اين منطقـه پرداخته اند که حاصل آن به شرح زير است : دربارٔە روستاي فروردين : خاتون آبادي محل روستاي فروردين در حديث رس را با روستاي فراغه يکي دانسته و چشمۀ روشاب (روشاد) و محل شـاه درخـت را در ايـن روستا دانسته و گفته است امروزه محل شاه درخت بـه يـک زيارتگـاه تبـديل شـده است و مردم آن را «سرو علي » مي گويند و نزد مردم مقدس و محل نـذورات اسـت .