چکیده:
زمینه و هدف: «نوادرالوقایع» اثر «احمد دانش» (1890-1875) یکی از آثار مهم در زمینۀ معارفپروری است. دانش ازجمله شخصیتهای مهم تاجیکستان است وآثار وی تاثیر زیادی در معارفپروری این سرزمین داشته است. او ادیب، فیلسوف، منجّم، معمار، نقّاش و شاعر بوده و مدتی در دربار امرایی چون «نصرالله مغنیتی» حضور داشته است. وی سه مرتبه به روسیه سفر نموده و تجربۀ سفرهای او در آثارش بخصوص مهمترین اثرش «نوادرالوقایع» نمود پیدا کرده است.
روش مطالعه: این پژوهش براساس روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است.
یافته ها: در این کتاب نویسنده مسائلی چون حقوق پدر و مادر، مسائل خانوادگی، ازدواج، انتخاب شغل، سبک زندگی اسلامی، فلسفه، تصوّف، نظام حکومتداری و لشکرداری را مطرح کرده است که بر فرهنگ مردمش تاثیر بسیاری داشته است.
نتیجه گیری: زبان این کتاب در اغلب موارد، ساده و برای عموم قابلفهم بوده و از تکلّف و تصنّع به دور است. ازنظر ادبی آرایه هایی چون سجع، جناس، استشهاد به قرآن و حدیث در آن فراوان به کار رفته است. ازنظر فکری نیز مولف با تکیه بر عناصر مذهبی و دیدگاه های عرفان و تصوّف، به بیان اعتقادات خود در باب روش زندگی اسلامی و تعامل با دیگران پرداخته و علاوه برآن مطالبی را نیز در باب زندگی آرمانی و مطلوب خود ارائه داده است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: "Navader al-Vaqaye’" by "Ahmad Danesh" (1875-1890) is one of the important works in the field of education. Danesh is one of the important personalities of Tajikistan and his works have had a great impact on the education of this land. He was a writer, philosopher, astrologer, architect, painter and poet, and for some time he was present in the court of a noble like "Nasrullah Mughniti". He traveled to Russia three times and the experience of his travels has been reflected in his works, especially his most important work "Anecdotal Events".
METHODOLOGY: This research is based on descriptive-analytical method.
FINDINGS: In this book, the author has raised issues such as parents' rights, family issues, marriage, choosing a job, Islamic lifestyle, philosophy, Sufism, governance and military system, which had a great impact on the culture of his people.
CONCLUSION: In most cases, the language of this book is simple and comprehensible to the general public and is far from artificiality. From a literary point of view, arrays such as saj', puns, references to the Qur'an and hadith are widely used in it. From an intellectual point of view, the author, relying on religious elements and the views of mysticism and Sufism, has expressed his beliefs about the Islamic way of life and interaction with others, and in addition, he has also presented materials about his ideal and desired life.
خلاصه ماشینی:
پس از آن فصول کتاب را به اين ترتيب معرفي ميکند: در تحقيق حقوق ابوين و حد عقوق آنها؛ در تحقيق متاع دنيا و حقيقت و معاملات آن ؛ در تحقيق تاريخ عالم و تفتيش حدوث و قدم ؛ در علّتِ نکبت عُقلا و علّت دولت سُفها؛ منافع جمع و ترکِ آن و يافتن طريق زهد و تجريد (در حاشيۀ متن نوشته شده است )؛ در حکايت فرامشخانه و علامت قرب ساعت ؛ در حکايت حاجي و منافع سفر و خصلت زنان ؛ در حکايت «ابيالقاسم بي»، سفر روسيه ؛ در سفارت «عبدالقادربي» و عجايب جشن روسيه ؛ و حکايت گرداب اسکندر و غناء مرد عجمي؛ در تحقيق عشق و محبّت حقيقي و مجازي و آداب عشقبازي؛ در آداب نکاح و بيان خصومت مادر شو؛ در تحقيق قضا و قدر؛ در تحقيق روح و نسبت تعلق او با بدن ؛ در وصاياي فرزندان و بيان حقيقت کسبها و پيشه ها؛ رساله در نظم تمدّن و تعاون که شامل مقدمه ، در تحقيق آنکه آدمي براي چه مخلوق شده ؛ فصل اول : در فضيلت امارت و رياست ؛ فصل دوم : در سلوک امرا با سپاه و خدم و حشم ؛ فصل سيوم : در طريق رعيت داري و فقراپروري؛ خاتمه : در تعيين مجلس و معاشرت ملوک باُ ندما و مقرّبان .
ir: Responsible author) Asieh Zabihnia: Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Payam Noor University, Tehran, Iran.