چکیده:
صفحه فرهادتراش، یکی از بحث برانگیزترین آثار به جای مانده از دوران باستان ایران است. این که چرا این اثر ناتمام رها شده، پرسشی کهن را در ذهن نسلهای مختلف از رهگذران ایرانی و خارجی و نیز پژوهشگران مختلف ایجاد کرده است. برخی پیرو داستانهای محلی و با یاری گرفتن از گزارشهای برآمده از تاریخ سنتی ایران، میان این صفحه و شخصیتی به نام فرهاد، کوهتراش روزگار خسروپرویز ارتباط برقرار کردهاند. برخی دیگر آن را بخشی از پروژههای شاه یادشده ساسانی و درباره پیروزیهایش بر رومیان شرقی میدانند که در پی قتل وی زمینگیر و ناتمام ماند و گروهی نیز این اثر را یک یادگار به پایان نرسیده از روزگار هخامنشی میپندارند. در این مقاله که حاصل یک دهه مطالعه بر روی موضوع مطرح شده است، با استفاده از بررسی محتوای منابع مکتوب و مطالعات میدانی، تلاش شده تا درباره چیستی این صفحه ناتمام از منظر یک نگاه کهن و همچنین بر پایه تحلیل محتوای اسناد تاریخی و یافتههای باستانشناختی، پاسخی منطقی و مستند ارائه شود. پژوهش پیش رو بیان میکند که در جایی که اکنون محوطه فرهادتراش واقع است، پیشتر نقشی متعلق به اوایل هزاره دوم پیش از میلاد وجود داشته است که در آن، مطابق با الگوی رایج در هنر نقوش برجسته و مرتبط با هزارههای سوم و دوم پیش از میلاد در غرب فلات ایران و میانرودان، پیکرهای از خدایبانوی اینَنَّ و شمار دیگری از نقوش و یک کتیبه بر سینه کوه بیستون حجاری شده بود.
Farhad Tarash is one of the most controversial works left from ancient Iran. Why this work was left unfinished has caused questions in the minds of different generations of Iranians. According to local stories and with the help of national historical reports, some establish a connection between it and Farhad, the rock art man of Khosrow II' era. Some consider it to be a part of the unfinished projects of the mentioned Sassanid king, which they assume after his murder, and others consider it an unfinished Achaemenid work. In this article, by using the content of written sources and field studies, an attempt has been made to provide a logical and documented answer to the historical documents and archaeological findings about the ancient identity of this unfinished surface. The following research states that in the place where Farhad Tarash is now located, there used to be a relief related to the beginning of the second millennium BC, in which, according to the common pattern of reliefs art in the third and second millennium BC, there was a figures of the goddess Inanna besides of some other reliefs and an inscription on Behistun.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله نخست به اين مساله که آيا سميراميس اساطيري، در مستندات باستان شناختي و تاريخي امکان تاريخ مندي مستقل يا تطبيق با چهره هاي شناخته شده داشته اند يا خير، پرداخته نميشود، بلکه در گام اول ، اين موضوع بررسي خواهد شد که آيا اين امکان وجود دارد که در مجموعه نقوش کوه بيستون و پيش از جهان شاهي (=امپراتوري) هخامنشي، نقش برجسته اي که در آن نقشي از يک زن و ديگر متعلقات توصيف شده همراه آن موجوديت داشته است يا خير و سپس به بررسي کيستي اين شخصيت ها پرداخته خواهد شد، همچنين بستري که مطالعه پيش رو در آن انجام گرفته است ، «باستان شناسي اساطير»١ نام دارد که در ادامه جزئياتي از چيستي و کارايي آن ارائه ميشود.
org/) ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1- Archaeomythology ١-١ بيان مساله با توجه به محتواي اطلاعاتي که ديودور به نقل از کتسياس و نيز ايزيدور خاراسني بر پايه مشاهدات خود از موقعيت و ويژگيهاي يک نقش برجسته ناشناخته در محوطه بيستون بيان کرده اند و دقت بر اين موضوع که اين توصيفات با آن چه امروزه در مجموعه يادشده ديده ميشود، متفاوت است ، مقاله پيش رو در پي آن است تا از طريق شيوه هاي مطالعاتي رايج در مقوله اي به نام باستان شناسي اساطير به ارزيابي مساله بپردازد.
(Frayne, 1993: 238-239 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 - Biblical Archaeology 2- Xia-Shang- Zhou Chronology Project 3 -aššur 4 - Ititi با توجه به وجود شماري مکتوبات مانند لوحي موسوم به «١٨ ABC» (بنگريد به ,and Finkel ١٩٧٥ ,Grayson ١٩٨٠) و نمونه هاي مشابه ديگر که حاوي نام نامه هايي مقطعي از شاهان ميان رودان بوده و بر مبناي ترتيب زماني حکومت آن ها نوشته شده اند، آشکار است که در دربار آشور نيز، ثبت سياهه هايي از نام شاهان رواج داشته است .