چکیده:
اعتقاد به روح و روان و زندگی پس از مرگ به اشکال گوناگون در سراسر نقاط و مراکز جهان باستان از جمله ایران وجود داشته است. بررسی آداب و رسوم تدفین یکی از مسائل فرهنگی و اجتماعی در هر جامعهای میباشد و از آنجا که نمودی از باورها و فرهنگ دینی آن جامعه به شمار میآید در شناسایی و بازسازی فرهنگ جوامع باستان از اهمییت ویژهای برخوردار است. در ایران باستان از آنجا که از دورههای مختلف تاریخی آن منابع مکتوب و غیر مکتوب در زمینه اعتقادات و باورهای دینی و زندگی اجتماعی بسیار کمیاب است توجه به شیوههای تدفین و رفتار با مردگان میتواند بسیاری از ابهامات و تاریکی درباره دین ایران باستان را بزداید. از این رو در این مقاله الگوهای تدفینی هر دوره به طور مجزا مورد بررسی قرارگرفته تا بتوان به ادیان و باورهایی که در جامعه آن دوره جاری بوده است پی برد.
خلاصه ماشینی:
کليدواژه ها: تدفين ، تابوت ، دخمه ، دين زرتشتي، پيش از تاريخ مقدمه تدفين و خاکسپاري مردگان ملموس ترين و مهمترين مولود ذهن بشر است که به صورت مادي تجلي مييابد، ازين رو با بررسي اين شيوه ها ميتوان به شناسايي فرهنگ و مذهب جوامع * نويسنده مسؤول raisi.
(چايچي ، ١٣٧٥: ٧٤) شيوه ها و سنت هاي تدفين مردگان در فلات ايران از آغاز کشاورزي و استقرار دائم در روستاها (٨٠٠٠ پيش از ميلاد) تحت تأثير باورهاي آييني و ديني جوامع آن روزگار بوده است .
از شاخص هاي عمده شيوه تدفين در اين دوره ميتوان به اعتقاد به ارواح ، زندگي پس از مرگ ، قرار دادن اشياء، هدايا و نذورات در داخل قبور، خواباندن متوفي به صورت جنيني و حالت جمع شده در داخل قبور و اندود کردن جسد با گل اخرا اشاره کرد.
(گيرشمن ، ١٣٨١: ٧٢) بطورکلي ميتوان از مطالعه سنت هاي تدفين عصر آهن به اين نتايج دست يافت : الف ) قرارگيري حالت کلي اجساد درون قبور يادآور حالت جنين در رحم مادر است که به طور نمادين دنياي تولد و مرگ را نمايان ميسازد و دلالت بر باور آن مردمان به زندگي پس از مرگ دارد.
(بنونيست ، ١٣٥٠: ٣) درباره شيوه تدفين در دوره خود حضرت زرتشت که محققان آغاز هزاره اول پيش از ميلاد را براي زندگي او تخمين زده اند، اطلاعاتي در دست نيست ، به ويژه آن که در هيچ کجاي «گات ها»- سروده هايي که به زرتشت نسبت ميدهند- گفته نشده است که با درگذشتگان چه بايد کرد.