چکیده:
سید حسن تقیزاده از فعالان و کنشگران سیاسی عصر مشروطیت و از رجال و کارگزاران سیاسی و شخصیتهای علمی- ادبی دوران پهلوی بوده و به همین دلیل دیدگاهها، نظرات و کنشهای وی در عرصههای مختلف سیاسی و اجتماعی، از جمله عرصۀ برخورد با قومیتها حائز اهمیت فراوانی است. در پژوهش حاضر رویکرد تقیزاده در قبال سیاستهای قومی مورد کاوش قرار گرفته است. در پاسخ به پرسش چگونگی مواجهۀ تقیزاده با سیاستهای قومی در ایران عصر پهلوی، مدعای اصلی نگارندگان مقاله این است که وی با وجود آنکه کارگزار سیستمی به شمار میآمد که سیاستهای قومی همانندساز اجباری را اجرا میکرد، اما خود معتقد به نوع مسالمتآمیز آن بوده است. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد که تعلق خاطر تقیزاده به مفاهیمی چون وطنپرستی، وحدت ملی و فرهنگی و عدم تشتت و همچنین دموکراسی، آزادی، اعتدال و تساهل، هدایتگر وی به سمت پذیرش همانندسازی قومی مسالمتآمیز بوده است. این رویکرد بهویژه در دیدگاهها و کنشهای تقیزاده در قبال گرایشهای قومگرایانه، سیاستهای زبانی و نحوۀ مواجهه با ایلات و عشایر کاملا نمایان است. این مقاله براساس نظریۀ همانندسازی «گوردون» که همانندسازی را در دو بعد ساختاری و فرهنگی در جوامع چندقومیتی تحلیل میکند و با رویکرد توصیفی-تحلیلی براساس دادههای جمعآوری شده از منابع مکتوب چون کتابها، مقالات، اسناد تاریخی و سایر منابع انتشاریافته به رشتۀ تحریر است.
Taghizadeh has been a political activist in the Constitutional era and one of the political agents as well as being one of the scientific and literary figures of the Pahlavi era. Thus, his views, opinions, and actions in various socio-political fields, including dealing with ethnicities, are of great importance. The present study examines Taghizadeh's approach in the case of ethnic politics. In response to the question of how Taghizadeh confronts ethnic politics in Pahlavi-era in Iran, the main claim of the paper is that although he was considered a broker of a system that enforced coercive ethnical policies, he himself believed in its peaceful form. The findings of the present study show that Tagizadeh's belonging to concepts such as patriotism, national and cultural unity, and inequality, as well as democracy, freedom, moderation, and tolerance, have led him to embrace peaceful ethnic replication. This approach is particularly evident in his views and actions in terms of ethnocentric tendencies, language policies, and how to deal with tribes. This article is based on Gordon's theory of replication, which analyzes replication in two structural and cultural aspects in multi-ethnic societies and investigated using a descriptive-analytical method based on data which were collected from written sources such as books, articles, historical documents, and other published sources.
خلاصه ماشینی:
فصلنامۀ علمی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س ) سال سی ام ، دورۀ جدید، شمارۀ ٤٥، پیاپی ١٣٥، بهار ١٣٩٩/ صفحات ٣٣-٩ بررسی دیدگاه ها و عملکرد سید حسن تقی زاده در قبال سیاست های 1 قومی در ایران (عصر پهلوی ) 2 سعید کرمی صلاح الدین کلا 3 علی محمدزاده 4 احمد اشرفی تاریخ دریافت : ١٣٩٨/٠٧/١٦ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/٠٢/٢٥ چکیده سید حسن تقـی زاده از فعـالان و کنـشگران سیاسـی عـصر مـشروطیت و از رجـال و کارگزاران سیاسی و شخصیت های علمی - ادبی دوران پهلوی بوده و بـه همـین دلیـل دیدگاهها، نظرات و کنش های وی در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی ، از جمله عرصۀ برخورد با قومیت ها حائز اهمیت فراوانی اسـت .
وی بر گسترش اختیارات دولت مرکزی تأکید کرده و گفته اسـت اولین قدم اصلاحات فوری و مقدمۀ عمدۀ اصلاحات اساسـی بـدون شـک منحـصر اسـت در تقویت دولت مرکزی و فراهم آوردن اسباب دوام و استحکام آن و ایجاد امنیـت محکـم ، ولـو موقتی در مملکت به هر ترتیبی که ممکن شود تا سکون و فراغت بالی پیدا شده و هـوا بـرای نقشه های اساسی اقدامات ملی صاف شود (تقی زاده ، ١٢٩٠(الف ): ٤)؛ به همین دلیل بـا اشـاره به اقشار مختلف جامعه ایران توصیه کرده است که اگر ترقی ایـران و قـوت مملکـت خـود را می خواهند، باید پشت به پشت دهند و سعی کنند یک حکومت مرکـزی ثابـت و پایـدار پیـدا شود (همان ، ٦).
[In Persian] - Taqīzadeh, Ḥasan (1390 b), “Maqālāt-e Taqīzada dar Majlis,” Īraj Afšār, Vol. 9, Tehran: Tūs.