چکیده:
کتیبه ها از جمله مهمترین اسناد تاریخی هستند که در بررسیهای تاریخی بخصوص تاریخ باستان از اهمیت ویژه ای برخوردارند. زیرا با مطالعه آنها نه تنها می توان بلاواسطه و مستقیم به بسیاری از نکات برجسته و زوایای تاریک تاریخ پی برد، بلکه می توان بسیاری از شبهات و غرض ورزی های موجود در تاریخ را اصلاح و یا برطرف نمود.
در پژوهش های تاریخی با استفاده از کتیبه ها می توان به موضوعات مختلف تاریخ از قبیل: سیاسی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی، دینی و... پرداخت و نیز علل تغییر و تحول تدریجی آنها را در ادوار مختلف تاریخی مورد بررسی قرار داد. در این میان از جمله مهمترین موضوعاتی که در کتیبه های هخامنشی می تواند مورد بررسی واقع شود از یک سوی مفاهیم دینی از قبیل؛ یکتاپرستی و تساهل دینی نسبت به عقاید ملل تابعه امپراطوری هخامنشی و از دیگر سوی نیز ارزشهای اخلاقی از قبیل؛ راستگوئی، پرهیز از دروغ، حق شناسی و آزادمنشی هستند که علاوه بر آنکه بیانگر سیاست دینی مسالمت آمیز پادشاهان هخامنشی هستند، مشروعیت مقام پادشاهی شاهنشاهان هخامنشی را نیز بدنبال داشته اند.
بی شک بیشترین حجم کتیبه های دوره هخامنشی مربوط به عصر داریوش اول ( 486 –521 ق م ) بوده که از آن میان کتیبه بیستون از جایگاه خاصی در پژوهش های تاریخی برخوردار است. با بررسی این کتیبه علاوه بر آنکه می توان به نکات برجسته تاریخی این دوره دست یافت، تا حد زیادی نیز می توان به سیاست دینی هخامنشیان پی برد. در این مقاله سعی شده است که با بررسی کتیبه های هخامنشی به چگونگی بروز سیاست های دینی و نیز کسب مشروعیت دینی پادشاهان هخامنشیان پرداخته شود.
Inscriptions are one of the most important historical references that are vital to the study of ancient history. Not only with studying inscriptions helps us directly understand very important historical point, but also we can challenge existing doubts and prejudices. According to historical linguistics, there are different subjects: political, military, social, cultural and economical subjects and also the changes in the regulations. While the most important subject in the Achaemenids inscriptions which can be surveyed in the side of religious scopes, such as monotheism and religious negligence upon the beliefs of the followers. At the other side it contains moral values such as truthfulness, honesty, gratefulness and freedom. These values all show the peaceful religious policy of the Achaemenids kings and also show their lawful positions.
Undoubtedly, the most amount of the Achaemenids inscriptions are related to Darius the Great (BC 521-486) and the most special epigraph among all is the Bistoon inscription which is so important in the historical researches. By studying these inscriptions we can not only understand the historical points of the era but also to a considerable degree the religious policy of the Achaemenids. In this essay, with the great inspection of the Achaemenids inscription, it has been made efforts to find out how the religious policy and the legal position of the Achaemenids king were gained at the period.
Inscription, monotheism, legal, Ahura Mazda, Arta, Darius, Xerxes
خلاصه ماشینی:
با بررسی انتقادی محتوای این کتیبهها میتوان به گونهای مستقیم و بلاواسطه، نه فقط به تاریخ سیاسی، بلکه به زوایای مختلف زندگی اجتماعی ملل باستان، از قبیل: فرهنگ، هنر، ادب، اقتصاد، اعتقادات دینی و تحولات آنها و بخصوص «سیاست دینی» دولت های کهن پرداخت که البته، مورد اخیر، امری است بسیار مهم و جالب توجه، چرا که میدانیم تنها در پرتو «مشروعیت دینی» بود که زمامداران میتوانستند به حاکمیت خود ادامه دهند.
از آنجا که فرهنگ و تمدن هخامنشی ( 330- 550 ق م ) برآمده از تمدنهای کشورهای مشرق زمین باستان بود، بدیهی است که آثار فرهنگی، بخصوص مفاهیم کتیبههای آن رنگ و بویی دینی داشته است و نهایتا اینکه دین و سیاست با یکدیگر از نزدیکی خاصی برخوردار بودهاند، چرا که در کتیبهها میبینیم که پادشاهان هخامنشی در همة امور خود را مجری اوامر اهورمزدا دانسته، موفقیتهای خود را نیز مرهون تاییدات وی میدانند.
از آنجا که به نظر میرسد که اصل یکتاپرستی توام باتسامح دینی، به نوعی پایه و اساس سیاست دینی هخامنشیان را تشکیل میداده و نیز به دلیل آنکه مشروعیت مقام پادشاه تنها در تحت حمایت فره ایزدی حاصل می شده، بنابر این جالب توجه خواهد بود که این موضوع را از دیدگاه پادشاهان هخامنشی و بر اساس کتیبههای پادشاهی بررسی نموده، سپس به بررسی برخی از ارزشهای اخلاقی مورد تاکید در این کتیبهها بپردازیم.