چکیده:
واقع امر این است که بخشهای آغازین تألیف ادبی سوای ارزش صرفا اطلاعاتی اغلب حامل بار معنایی ویژهای نیز هستند؛در ادبیات عرب حمل اینبار معنایی برای مدتهای مدید بر دوش قصیده یعنی برجستهترین گونهء شعری بوده است.محققان متعددی باب کلیشه گونهء آغازین(نسیب)قصاید را به دقت بررسی کردهاند2. پژوهشهای اخیر به خصوص پژوهشهای مبتنی بر رویکرد روان شناختی نشان داده است که تا چه حد مطلع آغازین قصاید در درک مناسب ساختار درونی کل اثر مؤثراست،چرا که نسیب/مطلع آغازین بیش از سایر پارهای قصیده گواه بیان شاعرانهء موقعیت وجودی فیزیکی شاعر بدوی عرب و نیز مخاطب و وضعیت زمانی و مکانی شاعر و مخاطبان شعر به شمار میآید.3 از دیگرسو،جایگاه ویژهء بخشهای مقدماتی سور قرآنی در ارتباط با کل قرآن چندان که باید و شاید به صورت نظام مند بررسی و مطالعه نشده است.4 این سخن به آن معنا نیست که این بخشها تاکنون هیچ نگاهی را به خود فرانخواندهاند.برخلاف:تأملاتی که در اینباره صورت گرفته،حتی فرضیههای دور از ذهنی را دربارهء نوع خاص پیامبری محمد(ص)پیش آورده است؛فرضیههایی از این قبیل که سور اولیه بی ارتباط با بیانات و پاره گفتارهای کاهنان پیش از اسلام نیست و اینکه خود سورهها بارزترین مصداق سخن کاهنان به شمار میآید5.با این وجود،انواع گفتارهای کاهنان که در ادبیات صدر اسلام رواج یافته بود،بهطور حتم همیشه هم ارزشمند نبوده و نیست.نکتهء دیگر
خلاصه ماشینی:
"11 سورهء 001-والعادیات21 «سوگند به مادیانهایی که نفس زنان[به سوی دشمن تازان]اند و برق[از سنگ]جهاناند!و صبحگاهان هجوم آرند و با آن[یورش خود]گردی برانگیزند و بدان هجوم در دل گروهی اندر آیند[-یا با آن هجوم گروهی را در محاصره گیرند[که انسان نسبت به پروردگارش سخت ناسپاس است!و او خود بر این امر گواه است و راستی را که او در دوستی مال سخت شیفته است!مگر نمیداند که چون آنچه در گورهاست بیرون ریخته شود و آنچه در سینههاست فاش شود،در چنان روزی پروردگارش به حال ایشان آگاه است!» مترجم:محمد مهدی فولادوند پنج آیهء سوگندار سوره یک تابلو را به نمایش میگذارند:این آیات موضوع یکسانی را به تصویر میکشند که از روی مراحل متعدد و پشت سر هم حرکتی مستمر و سریع نقاشی شده است.
به عبارت دیگر،در این سوره ماتریس تصاویر بیش از اندازه مؤثر و کارآمد جلوه میکند؛در سراسر این سورهء طولانی،نمونههای مربوط به ساعت قیامت از پدیدههایی اخذ شدهاند که تصور میرود از آسمان نازل شده باشند؛بنابراین قوم لوط به وسیله گل سنگ(حجارة من طین)،قوم عاد تند باد خزان(الریح العقیم)و قوم ثمود یا صاعقه(الصعقه)مورد مجازات قرار میگیرند؛مجازات قوم نوح نیز (به وسیلهء طوفان سیل آسا)نیاز به ذکر ندارد.
در منتخب تفسیر نمونه ذیل چند آیهء آغازین همین سوره آمده است: «در آیات فوق نخست به بادها و طوفانها سوگند یاد میشده و این به خاطر نقش مهمی است که آنها در جهان آفرینش دارند؛ابرها را به حرکت در میآورند و سپس آنها را بر فراز زمینهای خشک و مرده پیوند میدهند و بعد از نزول باران آنها را متفرق میسازند."