چکیده:
در میان متفکران و صاحبنظران مسلمان بر سر شأن و شایستگی دانشها و دستاوردهای دنیای مادی در حوزههای انسانی، فکری و فرهنگی، سخن بسیار است. این مقال درصدد تبیین دیدگاه سید قطب، از متفکران طراز اول جهان اسلام، در این زمینه است. بدین منظور، به مطالعه تحلیلی و انتقادی مهمترین آثار و تألیفات فکری، اسلامی و قرآنی او پرداخته و دیدگاههای وی را بر نظرگاههای اندیشمندان شیعی معاصر، تطبیق و مقایسه نمودهایم. سید قطب به معارف و دستاوردهای غیرمسلمانان، به ویژه دستاوردهای علمی و فرهنگی و سیاسی دنیای غرب، با بدبینی و تنفر مینگرد و نتایج و عواقب فرهنگ و تمدن مادی غرب را ـ علیرغم ظواهر زیبا و خیرهکننده آن ـ برای بشریت زیانبار میداند و آن را در تقابل با مسیر هدایتبخش خداوند ارزیابی مینماید. این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به بررسی اندیشه سید قطب در این زمینه میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"همچنین در ذیل عنوان دوم، دلایل سید قطب در طرد معارف نو غیرمسلمانان و دلایل وی بر بدبینی نسبت به اقدامات مستشرقان ارائه گردیده و پس از طرح دیدگاهها و نظریات نوین تمدن غرب در ارتباط با سه موضوع اصلی و اساسی «انسان»، «زندگی» و «هستی»، به دیدگاه سید قطب مبنی بر اعتقاد راسخ به سیطره و رهبری برنامه اسلام بر جهان اشاره شده است و در پایان نیز ضمن بیان نتایج به دست آمده از پژوهش، پیشنهادها و راهکارهایی برای جبران کاستیها و شتاب بخشیدن به فعالیتهای فکری و فرهنگی در قلمرو جوامع اسلامی تدارک دیده شده است.
408 بازگشت به قرآن راه رهایی سید قطب، راهحل قطعی را در قرآن میجوید و برای این بازگشت شرایطی قایل است؛ بدینسان که همه آنچه عنوان «فلسفه اسلامی» بر آن اطلاق گردیده و همه مباحث علم کلام و مجادلات صورت گرفته در میان فرق اسلامی در طول اعصار مختلف حیات اسلام، یکجا کنار نهاده شود و با مراجعه به قرآن، همه قواعد و مفاهیم اندیشه عقیدتی اسلام مستقیما از آن دریافت گردد و مستقلا در قالب و سیاقی قرآنی عرضه شود!
بدین شکل، وی با اعتراف صریح به عدم منافات دینداری با توسعه و پیشرفت علمی و مادی، و عدم دشمنی منهج ایمانی با رشد و رونق مادی زندگی انسان، و حتی با تأکید بر ضرورت تلاش و توجه مسلمانان نسبت به این امور و کسب تبحر و خودکفایی در آنها، 455 راه خویش را از مسیر برخی مدعیان دروغین دینمداری که ـ با کجفهمی و انحراف ـ درصدد سیطره دادن سایه جمود و خمود بر زندگی انسان و بیگانه نمودن آن از هرگونه نشانه رشد و شکوفایی و نشاط مادی میباشند، جدا میکند و خود را در جرگه مصلحان هوشمندی قرار میدهد که با بصیرت و روشنبینی درصدد معرفی جهتگیریهای حقیقی دین و متحرک و پویا نمایاندن تعالیم آن هستند."