چکیده:
جستار حاضر به بررسی و تحلیل موضع امام حسین (ع) در برابر معاویه میپردازد و
درصدد ارائه پاسخی علمی است به این پرسش اساسی که چرا امام حسین (ع) در دوران حکومت
معاویه، علیه او قیام نکرد؟
برخی از تاریخ نگاران، پای بند بودن امام حسین (ع) به مفاد عهدنامه صلح امام حسن
(ع) را که از سوی معاویه یکطرفه نقض شده بود، علت عدم قیام آن حضرت در روزگار حکومت
معاویه میدانند. برخی دیگر این موضوع را مطرح میکنند که علت عدم قیام امام حسین
(ع) در دوران حکومت معاویه این بود که او بر خلاف یزید ظواهر اسلام را رعایت
میکرد.
نگارنده در این نوشتار ضمن رد این دلایل، به طرح این موضوع میپردازد که هدف اصلی
امام حسین (ع) همانند برادرش امام حسن (ع)، حفظ و پاسداشت کیان اسلام بود
و همان دلایلی که امام حسن (ع) را به پذیرش عهدنامه صلح واداشت،امامحسین(ع) رانیز
از قیاممسلحانه وعلنی بازداشت.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین با توجه به وضع فلاکتبار شیعیان، آیا امکان قیام علیه معاویه وجود داشت؟ آیا اگر قیامی صورت میگرفت، به نتیجه میرسید؟ آیا میتوان پذیرفت که امام (ع) این همه جنایتهای معاویه را به بهانة پایبندی به قرارداد نادیده گیرد و شیعیان رابه حال خود وامیگذارد؟ بنابراین نمیدانم چرا برخی از محققان و سخنوران بدون تحقیق و بررسی و شناخت اوضاع و شرایط سیاسی ـ اجتماعی عصر معاویه، بر این امر پای میفشارند که امام حسین (ع) بدین سبب علیه معاویه قیام کرد که نسبت به قرارداد نقض شده از سوی معاویه، احساس تعهد میکرد!
با توجه به زیر فشار بودن بنیهاشم و شیعیان و با وجود امام حسن (ع) تا سال 50 هجری گزارشی از رابطه امام (ع) با معاویه در منابع موجود نیست؛ لیکن پس از شهادت آن حضرت و به ویژه پس از شهادت حجر (یعقوبی، 2/163؛ مسعودی، 2/8؛ ابن اثیر، 5/304؛ طبری، 7/2817؛ دینوری، 272) به سال 52 هجری فعالیت سیاسی امام (ع) با دعوت مردم کوفه از آن حضرت مبنی بر قیام علیه معاویه و خلع او آغاز میگردد.
ابن اعثم از دیدار آن حضرت با معاویه در مکه خبر میدهد و مینویسد: روزی امام حسین (ع) را نزد خویش خواند و از بیعت مردم سایر شهرها و امتناع مردم مدینه با وی سخن گفت و در انتظار شنیدن نظر وی بود، حسین (ع) فرمود: آهسته باش ای معاویه و در این کار بهتر از این بیندیش که تمشیت مهم خلافت را کس هست که او از یزید، هم به ذات خویشتن هم به پدر و هم به مادر بهتر است معاویه گفت: مگر از این کس، خویشتن را میخواهی؟ حسین (ع) گفت: اگر خویشتن را خواهم دور نخواهد بود."