خلاصه ماشینی:
دیگر آنکه تعلیم مواد مختلف جغرافیا اگر مبتنی بر نظمی نباشد و تقدیم و تأخیری در عمل رعایت نشود و شاگرد از هر جا خواست شروع کند و دانشگاه نیز از هر جا توانست بیاموزاند خلاف عقل و علم و مغایر اصول آموزشی است.
این نکته را نباید نگفته گذارد که در حال حاضر بعضی قسمتهای دروس علمی در مورد نقشهکشی و نقشهخوانی بطور مجمل در دوره لیسانس اجرا شده لکن بین آنچه که در زمینه کار روی زمین 1 و کارهای عملی پیشنهاد میشود و آنچه انجام گردیده و یا میگردد تفاوت بسیار است و بطور قطع اگر برنامهای درین زمینه تدوین نشود و دانشگاهها باین مسئله توجه نکنند انتظار پروردن جغرافیدان را در آینده هم مثل (1)-رجوع شود به مقاله روش تعلیم جغرافیا در شماره سوم سال سیزدهم همین نشریه.
با وجود این تاریخ این علم که بدون شک محتوی هر دو قسمت فوق است در دوره لیسانس حتی در برنامه رشته جغرافیای محض گنجانده نشده است، و تنها در دوره دکتری!درسی اختیاری بنام اکتشافات جغرافیا منظور شده است.
اگر تاریخ علم جغرافیا در برنامه منظور گردد و بتمام و کمال هم تدریس شود آنقسمت از جغرافیای قدیم هم که رفته رفته فراموش شده است و چنانکه میدانیم فارغ التحصیلان رشته جغرافیا در مراجعه بکتب قدیمه جغرافیا از آنها سر در نمیآورند احیاء خواهد شد.
سودمندی روش فوق بر هیچ دیده بینائی پوشیده نیست و نادرستی سبک رایج مبتنی بر جمع آوردن دانشجویان رشتههای مختلف در کلاس زبان خارجی و عربی و فارسی و واداشتن آنها بآموختن قشری این مواد بنحوی که کمتر گرهی از مشکلات رشته تخصصی ایشان بگشاید نیز آشکار و مبرهن است.