خلاصه ماشینی:
"نقد و بررسی کتاب «یک جمهوری مستقل مستعجل در کردستان» هشتاد کیلومتر جمهوری در کشور شاهنشاهی ناصر الدین پروین Une re?publique e?ph?eme?re au نوشتهء محمد رضا خوبروی پاک Kurdistan 310 صفحه،بها:26 یورو ISBN:2-7475-2803-0 بنیاد ستم از گذشتهای نه چندان نزدیک،«مسالهء»کرد از حساسترین و در عین حال پیچیدهترین مسائل سیاسی غرب آسیا بوده است.
دو جدول مفصل و دقیق نیز در پایان متن کتاب هست که در آنها،رویدادهای تاریخی سراسر مناطق کردنشین ایران و ترکیه و عراق و سوریه خلاصه شده است.
حتی به ابراهیم اوف وزیر فرهنگ آذربایجان شوروی که به او اصرار کرد تا پیوستن کردهای ترکیه و عراق وابسته به حکومت پیشهوری باشد،گفت که با توجه به پیوندهای زبانی و نژادی،اگر قرار باشد کردان در کشور دیگری زیست کنند،آن کشور ایران خواهد بود و نه کشوری که زبان رسمی آن ترکیست(ص 119).
اما نه تنها با وجود تلاش قاضی،کردان ترکیه و عراق به او و جمهوری مهاباد نزدیک نشدند(صفحههای 141 و 267)،بل،علاوهبر کردهای شیعه و اهل حق که نظر مثبتی نداشتند(ص 257)،کردان سنی مذهب کردستان و کرمانشاهان نیز همفکری و همراهی نکردند(231).
در سفری به آن سامان سخنانی دربارهء این ستمها شنیدم و در جوار قصبهء فیروزه-که متأسفانه دولت محمد رضا شاه پهلوی از حق مسلم ایران بر آن صرفنظر کرد-کردهای آنجا را دیدم که آنان را از زادگاهشان بیرون رانده بودند تا گوشه دنج«ترکمنباشی»رئیس جمهوری مادام العمر و نزدیکانش باشد.
در بازگشت به تهران،به کتاب ترکمنستان برخوردم که وزارت امور خارجهء جمهوری اسلامی چاپ کرده است:دربارهء همهء اقوام و زبانها و مذاهب این جمهوری شرح کشاف داده بودند و نامی از هزاران کرد شیعی مذهب ترکمنستان نبود."