چکیده:
این نوشته به بررسی مقاله «حورالعین» (Huris) نوشته «ماهر جرار» در جلد دوم دایرةالمعارف قرآن لیدن میپردازد. ماهر جرار واژه حورالعین در قرآن و روایات را جستوجو میکند و بعد از ذکر آرای نخستین مفسران اسلامی، آنها را بررسی مینماید و بر آن است که ریشه اعتقاد به حورالعین از دین زرتشت یا مسیحیت است؛ و اعتقاد به حورالعین را در باب جهاد و شهادت موثر است. اما مترجم به نقد این نظرات میپردازد که اولا منابع مقاله ضعیف و غالبا از اهلسنت است. ثانیا شباهت عقاید اسلامی و ادیان پیشین دلیل اخذ از آنها نیست بلکه منبع الهی یکی بوده است و ثالثا در منابع اسلامی وعده به حورالعین به عنوان تحریک به جهاد و شهادت نیامده است و هدف جهاد اسلامی رضایت الهی و دفاع بوده است.
خلاصه ماشینی:
"این تأیید از این جهت نبود که آن امور در فرهنگ اعراب ریشه داشت، بلکه چون منشاء و ریشه آنها ادیان پیشین بود، اسلام پذیرفت، مانند اعتقاد به خالق یکتا: قرآن در آیات متعدد اعتقاد اعراب را بازگویی میکند و می فرماید: با این که شما خدا را در «خالقیت» و «تدبیر» قبول دارید، چرا غیر او را میپرستید؟ (ولئن سألتهم من خلق السموات والارض وسخر الشمس والقمر لیقولن الله فأنی یؤفکون( (عنکبوت/61)؛ «و اگر از آن (مشرک)ها بپرسی: «چه کسی آسمانها و زمین را آفریده و (منافع) خورشید و ماه را مسخر کرده است؟» حتما میگویند: «خدا» پس چگونه (از حق) بازگردانده میشوند؟!» (ولئن سألتهم من نزل من السماء ماء...
گروهی امضا یا اصلاح بعضی عادات اعراب را از سوی قرآن، نشانه تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ جاهلی میدانند و میگویند: «یکی دیگر از چیزهایی که در قرآن، متأثر از فرهنگ اعراب شد، این است که اعراب برای خود دارای اعمال و مناسکی بودهاند، و قرآن اعمال اعراب جاهلی را اصلاح کرده و پذیرفت؛ مانند: حج که در زمان جاهلیت مرسوم بوده و قرآن آن را همراه با اصلاح بعضی از اعمالش پذیرفت و نیز: ایلاء، ظهار، لعان و...
این سخن به آن معنا نیست که قرآن از تشبیهات بیریشه و باطل استفاده کند، اما برخی از تشبیهات قرآنی، تأثیرپذیری قرآن را نتیجه گرفته و گفتهاند: «گاهی قرآن از عادات و رسم زبانی معهود، استفاده کرده و به اصطلاح، بر طبق زبان قوم، (لسان قوم) (ابراهیم/ 4) سخن گفته است؛ مانند: (طلعها کأنه رؤوس شیاطین(؛ (صافات/65) «]درخت زقوم [میوهاش، گویی سرهای شیطان است» (بینات، 5، 94، سال 74؛ معرفت، 26، 45؛ مجله دانشگاه انقلاب، 110، 130)."