چکیده:
شهر تبریز در جریان رشد تاریخی خود، بارها برج و باروی پیرامون شهر را در نوردیده و از دروازههای متعدد آن بیرون خزیده است. شهر در توسعه ادواری، تابع شیوه معینی از محلات و مناطق نبوده و هر منطقه و محله شهری خصوصیات مختلف خود را داشته است. کالبد کنونی شهر تبریز عملا تمامی سطح بستر طبیعی و یکپارچه آن را اشغال نموده و به عنوان یکی از مادرشهرهای ایران در معرض یک تحول کیفی قرار گرفته است. شناخت شهر، دیگر بدون توسل به نگرش ها، مفاهیم و تعاریف جدید غیر ممکن بوده و شاید بتوان گفت که یکی از عوامل پیدایش بحران در برنامه ریزی و مدیریت شهری معاصر، در این واقعیت نهفته باشد که مفهوم شهر عوض شده و یا به عبارتی، عصر شهر به سر آمده است. امروز مادرشهر تبریز دیگر یک کانون کالبدی ـ اجتماعی یکپارچه و همگون نمی باشد، بلکه مجموعه ای از کانون های پراکنده و ناهمگون است که در شبکه پیچیده ای از روابط اقتصادی ـ اجتماعی و کالبدی ـ فضایی به هم گره خورده و در ارتباط با هم است. با توجه به استقرار شهر در پهنه خطر بسیار بالای زلزله و تحولات عظیم در ساختار جمعیتی آن طی نیم قرن اخیر و به تبع آن رشد فیزیکی شهر به همراه ایجاد محلات جدید و تغییر در بافت و تیپولوژی محلات قدیم آن در سطوح مختلف اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی و با عنایت به اینکه این شهر به عنوان یکی از بزرگترین کانون های شهری کشور با موقعیت ممتاز مبادلاتی ـ ارتباطی ـ خدماتی ـ صنعتی و شهری می باشد، به ناچار مسایل مذکور باعث شده سازمان سنتی شهر را که تا گذشته نه چندان دور متکی به تقسیمات محله ای بود، در هم شکسته، استقلال نسبی محلات متزلزل شده و محدوده های معین محلات سنتی قابل شناسایی نباشند.
خلاصه ماشینی:
"جدول شماره دوازده: خصوصیات مناطق هشتگانه تبریز (سال 1375) R توزیع بافتهای هفتگانه (درصد) بطور تقریب بعد خانوار تراکم ناخالص تعداد واحدمسکونی جمعیت خانوار وسعت (هکتار) منطقه طراحی شده فرهنگی تاریخی مجموعه سازی سنتی نوبنیاد سنتی روستایی حاشیه درصد R_ 5 20% - - - 50% - 30% 9/4 2/182 63301 23/28% 313304 83/26% 64593 45/24% 1720 66/1% یک R _1 70% - 3 12 10 5 - 4/4 1/64 41436 48/18% 224443 22/19% 50903 27/19% 3500 38/3% دو R_ 3 32 - 5 50 13 - - 0/4 7/124 50049 32/22% 264377 64/22% 66880 32/25% 2120 05/2% سه R_ 4 - - 10 35 20 35 - 5/4 5/95 54884 48/24% 296015 35/25% 65782 9/24% 3100 99/2% چهار - * - * * - * * 5/4 62/0 3259 45/1% 16033 37/1% 3568 35/1% 26000 12/25% پنج - - - * * - * - 3/4 19/0 1880 84/0% 8063 69/0% 1894 72/0% 42200 77/40% شش - - - * - - * - 7/4 1/1 5382 4/2% 27279 34/2% 5756 18/2% 24600 77/23% هفت - - 100 - - - - - 8/3 6/70 4011 79/1% 18349 57/1% 4771 81/1% 260 25% هشت - * * * * * * * 4/4 3/11 224202 100% 1167863 100% 264147 100% 103500 100% جمع ماخذ: ضوابط و مقررات شهرسازی ـ حوزه معاونت شهرداری تبریز ـ1383 (*) به مفهوم وجود بافت مورد نظر است (فاقد ارقام) R = توسعه یافتگی منطقه شهری (بر اساس تراکم ناخالص، بعدخانوار، سهم هر کدام از بافتها) R-1 = بالاترین سطح، R-5 پائین ترین سطح تعریف شده است در واقع، مناطق یک و چهار به تبع شاخصهای جمعیتی، تراکم، سکونتی و بافتهای موجود، بیش از منطقه دو نیازمند طرح و برنامه و پروژه های عمرانی می باشند."