چکیده:
پیشانگارههای اعتقادی یکی از عوامل تأثیرگذار در بازآفرینی (ترجمه) متون، به ویژهمتون دینی است. در فرایند ترجمه، مترجم از جهتی به هدف ارائه پاسخهای مناسب بهتأثیرپذیریهای شناختی خواننده متن و از جهتی دیگر برای تأمین خواسته و انتظاراتجامعه مذهبی خود، انگارههای اعتقادی خود را به نحو شایسته در متن منعکس مینماید.بازتاب این انگارهها، مترجم را به ایجاد تعدیلاتی (adjustments) در متن برای نیل به اینهدف مجاب میکند. در این نوشتار برای بررسی این موضوع به ذکر سه نمونه از آیههایقرآن کریم در سورههای «انبیاء»، «قلم» و «انفال» همراه با ترجمه انگلیسی و فارسی آنها بسندهشده است. مستندات این بررسی از جهتی تفسیر ابن کثیر دمشقی (1424 ق ـ 2004م) وترجمه انگلیسی قرآن کریم محمد تقی الدین الهلالی ـ محمد محسن خان (1996) هر دو ازمترجمان برجسته اهل سنت، و از جهت دیگر تفسیر نمونه آیت الله ناصر مکارم شیرازی(1381) و ترجمه انگلیسی سید علی قلی قرایی و محمد شاکر (1999) از مترجمان شیعی وهمچنین ترجمه فارسی قرآن کریم مهدی الهی قمشهای (1385)، ابوالقاسم پاینده (1336)،کاظم پورجوادی (1372) و محمد کاظم معزی (1372) است. در این راستا، نکاتی پیرامونعصمت پیامبران الهی (انبیاء، 78) از منظر شیعی و سنی با استناد به تفاسیر و ترجمهها مطرح شده و مورد کنکاش قرار گرفته است. همچنین، مفهوم کارکردی خمس (انفال، 41) و معنایواژه ساق (قلم، 42) هم از دیدگاه موردی و مصداق محور اهل سنت و هم از دیدگاه استعارهمحور شیعی مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان، تفاوت دیدگاهی ابن کثیر و الهلالی ـمحسن خان از سویی و موضع فکری سید علی قلی قرایی، محمد شاکر و سایر مترجمانقرآن کریم از سوی دیگر، پیرامون مفاهیم کاربردی «خمس» ارائه شده است. آنچه در رونداین بررسی قابل تأمل است تأثیر و بازتاب روشن و آشکار انگارههای اعتقادی مترجمان درترجمه قرآن کریم است.
خلاصه ماشینی:
"طرح عنوان در این نوشتار تلاش شده است با طرح و ارائه سه نمونه از ترجمههای مترجمان برجستهقرآن کریم، یعنی محمد تقی الدین الهلالی و محمد محسن خان (1996) با اقتباس از تفسیرطبری، قرطبی، صحیح بخاری و ابن کثیر (404) با موضع فکری سنی، و آیت الله مکارمشیرازی (1381)، سید علی قلی قرایی و محمد شاکر (1999)، الهی قمشهای (1358)،پورجوادی (1372)، پاینده (1336) و معزی (1372) با بینش شیعی، بازتاب پیشانگارههایعقیدتی در دو روش راهبردی از ترجمه را بررسی نماییم.
هدف اصلی و نهایی، طرح اجمالی این موضوع و بررسی شواهد و قراین دال برتأثیرگذاری پیشانگارههای عقیدتی بر ترجمه (انگلیسی و فارسی) کلام روحبخش ووحدتآفرین قرآن کریم است: نمونه اول بارزترین نمونه، آیه 87 از سوره مبارکه انبیاء است که میفرماید: «و ذا النون اذ ذهبمغاضبا فظن أن لن نقدر علیه فنادی فی الظلمات أن لا اله الا أنت سبحانک انی کنت منالظالمین» And (remember) Dhun Nun, when he went off in anger and imagined that We shallnot punish him (i.
672 در ترجمه الهلالی و محسن خان، برای واژگان و گروهواژههای «نقدر»، «نادی»،«الظلمات» و «الظالمین» معادلهایی به ترتیب (punish, cried, darkness, wrong-doers) ارائهشده است که این مجموعه، انتقالی منفی حاکی از غضب خداوند بر حضرت یونس (ع) را درذهن خواننده القا مینماید.
همان طور که ابن کثیر دمشقی، الهلالی و محسن خان با باورهای اهل تسنن وآیت الله مکارم شیرازی، الهی قمشهای، پاینده، پورجوادی، معزی، قرایی و شاکر با اعتقادی شیعی قرآن کریم را ترجمه (تفسیر) کردهاند."