چکیده:
منوچهری دامغانی از شعرای طراز اول ایران در نیمه اول قرن پنجم هجری، شاعر طبیعت
و عشق و نشاط و زندگی است.شاعری است لطیف طبع و شیرین سخن و دارای اشعاری طربناک و
دل انگیز.با ابداع مسمط دری تازه بر روی شعر فارسی گشوده و از علوم زمان خود از
قبیل علم طب و علم دین و علم نجوم اطلاع دارد.بسیاری از دواوین شعر تازیان را از بر
کرده و همین اطلاع و آگاهیاش از فرهنگ و ادب عرب و اصرارش بر اظهار علم در شعر سبب
شده است که بیش از شاعران هم عصر خود، از تصاویر ذوقی و عواطف و افکار شعرای عرب
بویژه اعراب بادیه متأثر شود، آنها را استقبال و تضمین کند و گاه به اشاراتی از
مطالع آن گونه قصاید در اشعار خود مبادرت ورزیده، اسامی و عناوین شعرای عرب را ذکر
کند.هدف مقاله این است که با مقایسه چند قصیده وی با اشعار دوره جاهلی و نشان دادن
وجوه تشابه آنها با یکدیگر از لحاظ مضامین و مفاهیم، چگونگی تأثر منوچهری از
معلقات سبع و علل گرایش بیش از حد وی به فرهنگ و ادب اعراب بادیه در قیاس با شعرای
دیگر سبک خراسانی هم عصر خود نشان داده شود.
خلاصه ماشینی:
هدف مقاله این است که با مقایسه چند قصیده وی با اشعار دوره جاهلی و نشان دادن وجوه تشابه آنها با یکدیگر از لحاظ مضامین و مفاهیم، چگونگی تأثر منوچهری از معلقات سبع و علل گرایش بیش از حد وی به فرهنگ و ادب اعراب بادیه در قیاس با شعرای دیگر سبک خراسانی هم عصر خود نشان داده شود.
منوچهری که از شاعران برجسته اواخر دوره سبک خراسانی و از سرایندگان بزرگ عهد غزنوی است از آن جهت مد نظر نگارنده قرار گرفته که در اشعار خویش به شیوهای متفاوت از دیگر شاعران هم عصر خود، شیفتگی و علاقه خاصی به فرهنگ و ادبیات عربی از خود نشان داده است که مظاهر آن 1 گاهی به صورت نقل مصراع یا ابیاتی از شعرای بزرگ دوره جاهلی عرب یا به صورت نقل اسم و عنوان شعرا و عرایس شعر عرب و در نهایت به صورت تضمین مضامین اشعار دوره جاهلی نمود پیدا کرده و همین ویژگی او را شایسته لقب«متنبی ایران»(ر.
تأثیر فرهنگ عرب-بویژه نفوذ مضامین شعرای دوره جاهلی-در اشعار او به حدی است که فهرست اسامی آنان را در قصاید و قطعات خود آورده و شعر نیکو را-که با زرین سلسله شایستگی فرو آویختن از میان خانه کعبه دارد-شعری میداند که در وصف اطلال و دیار و وحوش منزل یار سفر کرده باشد 2 و«به حکم آنچه از اشعار او بر میآید به امرؤ القیس و اعشی و ابونواس و متنبی علاقه مخصوص داشته است».