چکیده:
قرن پنجم هجری در میان ادوار ادبی زبان فارسی دری از پرثمرترین دورههایی است که بهترین کتابهای منثور زبان فارسی دری در آن زمان نوشته شدهاند. در روش پژوهش که مرور آثار است، با در نظر داشت زیادی منابع کتابیهایی برگزیده شده که نماینده یک اندیشه و مفکوره خاصی بودهاند تا بتوانند به درستی ویژگیهای کاربرد التفات را در برگیرند. هدف از این تحقیق این است تا مشخص شود که، التفات بعلاوه از آنکه یک ویژگی نحوی است، یکی از صناعات بلاغی نیز محسوب میشود و برخلاف تعاریف گذشتگان تنها به انتفال ضمیر از غایب به متکلم و برخلاف آن محدود نمیشود؛ بلکه هرگونه تغییر خلاف عادت را که بر محوریت عمودی بچرخد، را دربر میگیرد و بعلاوه از نظم در نثر هم کاربرد تمام عیار دارد. یافتههای ما نشان میدهند که از میان آثار منثور قرن پنجم کتاب سمک عیار بیشترین کاربرد این صنعت داشته و کتاب کلیله و دمنه در پله دومی قرار دارد. نتیجه این پژوهش بر آن است که با در نظر داشت توسعه معنایی التفات، تنها وابسته به شعر نبوده، بلکه در نثر هم کاربرد داشته و به آن شکل ادبی و زیبایی شناختی بخشیده و از حالت یکسانی و یکنواختی به سوی تازگی و خلاف آنچه شنوده، شنوده رهنمون می-گردد.
The fifth century of Hijri, which is one of the most fruitful periods among the literary periods of the Dari Persian language, in which the best prose books of the Dari Persian language were written in this time. It has been said that they represented a special thought and concept that could include the features of the use of al-Tfatat. The purpose of this research is to clarify that in addition to being a syntactic feature, it is also considered one of the rhetorical arts. Rather, it includes any unusual change that focuses on the vertical axis, especially poetry and in addition to order in prose, it is also fully used. Our findings show that among the prose works of the 5th century, the book of Samak Ayar is the most used in this industry, and the book of Kalileh and Demeneh is in the second place. The result of this research is that, taking into account the development of the concepts of al-fatat, in addition to defining and expressing its types, the connection of this literary array, which is more focused on poetic texts. to express with some prose texts.
خلاصه ماشینی:
تعریفی که همیشه از صنعت التفات صورت میگیرد و مثالهایی که برای این آرایه آورده شدهاند بیشتر مربوط به متون منظوم است تا منثور و این کار خود زمینه را طوری مساعد ساخته که خواننده فکر میکند که این صنعت تنها وابسته به شعر است و به نثر هیچ ارتباطی ندارد و نثر را خالی از این داشته معنوی میدانند در حالیکه در تحقیق دریافته شده که در متون منثور قرن پنجم این آرایه تاچه حدی بکار رفته و چه اهمیت ادبی به آثار این دوره بخشیده است.
سوالی که در این پژوهش مطرح میگردد شامل موارد زیر میباشد: 1- صنعت التفات از چه جایگاهی در متون منثور قرن پنجم برخوردار است؟ 2- کدام گونه آن بیشتر در متون منثور قرن پنجم استفاده شده است؟ پیشینه تحقیق در مورد التفات در شعر زبان فارسی دری نوشتههای قابل توجهای صورت گرفته و هر نویسنده مطابق با همان ذوق و سلیقه خویش در راستای این آرایه کندوکاوی انجام داده و از هر زاویهای آن را به بررسی گرفتهاند، اینکه تا چه حدی با معیارهای زبان فارسی مطابقت دارد، بحثی است جداگانه، اما مقالهها و نوشتههای زیادی زمینه صورت گرفته و بیشتر معیار توجه همان زبان شعر بوده نه نثر که نمونه چندی از آن نوشته را با شیره شربتشان در اینجا به تذکر خواهم گرفت که: مقالهای تحت عنوان «بررسی نشانهشناختی التفات در شعر معاصر»، نوشته فرزان سجودی و همکارش که در مجموعه مقالات دومین همایش نقد ادبی با رویکرد نشانهشناسی ادبیات به چاپ رسیده و نویسنده به این نتیجه رسیده که شاعران معاصر زبان فارسی با برقراری رابطه شناختی کوتاه شده با موضوع التفات یعنی همان ابژه و نیز درهم تنیدن دو نیروی روایی و التفاتی، شبکه معنایی شعر خود را تحت تاثیر قرار میدهد.