چکیده:
دولت صفویه از پتانسیل بالای ایدههای پویای مذهبی برای دستیابی به قدرت استفاده کرد
و شاهان صفوی با رسمیت بخشیدن به مذهب شیعه و سرکوب سایر مذاهب و فرق» کوشیدند
از تشیع بهعنوان دستمایه متحد کردن پیروان خود سود جسته و از آن بهعنوان وجه تمایز آنان
از دیگران استفاده کرده و با این کار به جنگ سایر رقبای مذهبی خود در حهت بسط قدرت.
مشروعیت بخشند. در این راستا با تعصب مذهبی خود دست به خشونت گسترده زدند و با هر
نوع اندیشه متفاوت با مکتب رسمی و دولتی به مبارزه برخاستند. اما به نظر میرسد که تزلزل
عقاید برخی از مریدان حکومت صفوی و تلاش آنها برای نشان دادن اعتراض و مخالفتشان
با سیاستهای حکومت صفوی و ضعف جنبش تصوف به دلیل سرکوبهای شدید از عوامل
ایجاد فرقههای صوفی و غالی در این دوره بودند. در این پژوهش کوشش خواهد شد تا با روش
توصیفی - تحلیلی به بررسی این عوامل پرداخته و برخی از فرقههای منشعب شده از تصوف و
غلات, بررسی گردد.
خلاصه ماشینی:
بررسی فرقه های صوفی و غالی در دوره صفویه نسرین رمضانی ١ چکیده دولت صفویه از پتانسیل بالای ایده های پویای مذهبی برای دست یابی به قدرت استفاده کرد و شاهان صفوی با رسمیت بخشــیدن به مذهب شیعه و سرکوب سایر مذاهب و فرق ، کوشیدند از تشــیع به عنوان دست مایه متحد کردن پیروان خود ســود جسته و از آن به عنوان وجه تمایز آنان از دیگران اســتفاده کرده و با این کار به جنگ ســایر رقبای مذهبی خود در جهت بســط قدرت ، مشروعیت بخشند.
در نتیجه چنین اندیشه هایی ، تشیع به عنوان مذهب رسمی ایران از سوی شاهان صفوی تعیین شــد، یعنی همان مذهبی که درطول تاریخ ایران بعد از اســلام در رقابت همیشــگی ودایمی با مذهب حکومتی و غالب یعنی مذهب ســنت قرار داشــت تا با این دست آویز، صفویان بتوانند ایدئولوژی دگراندیشــانه و البته مســتحکمی را در مقابل مخالفان خود باز آفرینی کنند و آن را بر توده های اجتماعی تحمیل نمایند.
این نهضت ریشه در قشــرهای پایین و پیشه وران خرده پای شهری داشت و نماینده منافع صاحبان حرفه و فن بود به همین جهت به حروفیه نیز معروف گردید(میر فطروس ، بی تا: ۶۱) عقاید او توانست در قرن نهم و دهم هجری یعنی در عصر شــاه تهماسب صفوی ، در حرکت های مذهبی و سیاسی این دوران تاثیر گذارد و به دلیل اینکه نوعی اشــتراک در مالکیت را به رسمیت می شناخت ؛ پیروان بسیاری در سراســر ایران در مراکزی چون کاشان ، شــیراز ، قزوین و اصفهان و هندوستان و آسیای صغیر پیدا کند.