چکیده:
مدیریت اثربخش روستایی نیازمند بهرهگیری از الگوها و رویکردهای مدیرتی و نهادی نوین است که در تمام ابعاد منجر به اتخاذ راهبرد و راهکارهایی می شود که خانوارهای روستایی را در برابر مخاطرات مختلف بهویژه خشکسالی تابآور میسازد. با توجه به این موضوع پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مدیریت روستایی در تابآوری روستایئان در برابر خشکسالی انجام شده است.این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است، جامعه آماری 32 روستای دارای دهیاری بخش مرکزی شهرستان اردبیل با جمعیت8038 است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 348 نفر برآورد گردد که به تناسب تعداد سرپرست خانوار موجود در هر روستا توزیع گردید. جهت بررسی موضوع در بخش مدیریت روستایی از چهار شاخص در قالب 40 نماگر و در بخش تابآوری در برابر خشکسالی از چهار شاخص در قالب 24 نماگر بر اساس مطالعات سایر محققین بهره گرفته شد. روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصین مورد بررسی قرار گرفت و پایایی کل آن بر اساس آلفای کرونباخ 784/ 0 برآورد گردید. نتایج نشان داد از بین شاخصهای مدیریت روستایی، مدیریت محیط زیست703/ 0 از واریانس تابآوری در برابر خشکسالی را تبیین ومیکند. همچنین بر اساس دیدگاه روستائیان، میانگین شاخصهای تابآوری در ابعاد آمادگی، واکنش و پیشیگری بیشتر از حد متوسط و تنها در شاخص بازتوانی و بازسازی(80/ 2) میانگین آن پایینتراز حد متوسط بود. از سوی دیگر نتایج تکنیک میرکا بیانگر این است روستای عموقین در بالاترین سطح تابآوری در برابر خشکسالی و روستای اروانق در پایینترین سطح قرار دارد. نتایج نشان میدهد مجموعهای از عوامل به صورت نظاممند، تحولات و نقش مدیریت روستایی را در تابآوری روستائیان تبیین میکند و مدیریت روستایی با دارا بودن دید همهجانبه میتواند با افزایش میزان تابآوری روستائیان در برابر انواع بلاهای طبیعی و ارائه آگاهی لازم به آنها، زمینه پایداری نقاط روستایی را فراهم سازد.
Effective rural management requires utilizing novel managerial and institutional approaches to help adopt strategies and solutions that will make rural families resilient against various perils, such as drought. Thus, the present research aims to investigate the role of rural management in rural peoples’ resiliency against drought. This research falls under applied research and is descriptive-analytical. The statistical population of this research consists of 32 villages in the central part of the city of Ardabil with 8038 households. The sample size was estimated to be 384 people using the Cochran formula, which was distributed in proportion to the number of the heads of the households in each village. To investigate the rural management, four indicators in the form of 40 components, and to investigate resiliency against drought, four indicators in the form of 40 components were used based on previous literature. The exerts examined the face validity of the questionnaire, while its total reliability was 0.784 based on Cronbach’s alpha. Findings revealed that from among rural management indicators, environment management explained 0.703 of the resiliency variances against drought. Also, based on villagers’ perspective, the average resiliency indicators of preparations, reaction, and prevention were greater than the moderate rate, as the average resiliency indicators of recovery and reconstruction were lower than the moderate level (2.80). On the other hand, the MAIRCA technique indicated that the village of Amoughin held the highest rate of resiliency against drought, while Arvanagh held the lowest rate. The study also found that a set of systematic factors could explain the roles and developments of the rural management in villagers’ resiliency, as rural management can use an all-out vision to increase the resiliency of villagers against types of natural disasters and offer necessary warnings to them so that rural sustainability is provided.
خلاصه ماشینی:
حال با توجه به اهمیت موضوع و اثر آن بر پایداری نقاط روستایی، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مدیریت روستایی بر تاب آوری در برابر خشکسالی از دیدگاه روستاییان در راستای پاسخگویی به سوالات زیر انجام شده است : • آیا شاخص های مدیریت روستایی بر تاب آوری روستاییان در برابر خشکسالی تأثیرگذار است ؟ • شاخص های تاب آوری بر اساس دیدگاه روستاییان در چه وضعیتی قرار دارد؟ • هر یک از روستاهای مورد مطالعه از لحاظ تاب آوری در چه سطحی قرار دارند؟ مبانی نظری مدیریت روستایی فرآیند چند جانبه ای است که با مشارکت مردم برنامه ها و طرح های توسعه روستایی تدوین ، اجرا و ارزیابی میشوند (رحمانی فضلی و همکاران ، ١٣٩٦) و دربرگیرنده فرآیند برنامه ریزی، سازمان دهی، هدایت و کنترل کوشش های اعضای سازمان و استفاده از منابع سازمان جهت رسیدن به اهداف معین است (٢٠١٧ ,Guzman).
بنابراین با توجه به اهمیت موضوع ، این پژوهش به بررسی نقش مدیریت روستایی در میزان تاب آوری روستاییان در برابر خشکسالی در بخش مرکزی شهرستان اردبیل انجام شده است .
ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسشنامه بوده است که جهت سنجش متغیرهای پژوهش از شاخص های موردنیاز بر اساس مطالعات سایر پژوهشگران به صورت تلفیقی استفاده گردید به گونه ای که متغیر مدیریت روستایی از ٤٠ نماگر در قالب چهار شاخص و در متغیر تاب آوری در برابر خشکسالی از چهار شاخص آمادگی، واکنش ، بازتوانی و بازسازی و پیشگیری در قالب ٢٤ نماگر بهره گرفته شده است (جدول ٢).
K. (2012), Community Resilience Framework For An Earthquake Prone Area In Baluchistan, International Journal Of Disaster Risk Reduction, Volume 2, Pp: 25-36.