چکیده:
پژوهش حاضر به منظور بررسی و شناسایی رابطهی آن دسته از غلطهای املایی متن انشا و دانشآموزان کرد زبان انجام گرفته است که به تاثیر از فرآیندهای واجی ایجاد میشوند. از آنجایی که تفاوتهای آوایی-گفتاری زبان کردی بر شکل نوشتاری ساخت واژهها در زبان فارسی تاثیر میگذارند لذا یکی ازمشکلات انشایی و نگارشی درس زبان فارسی دانشآموزان دورهی ابتدایی کرد زبانان وجود غلطهای املایی در نوشتههایشان به تاثیر از فرآیندهای واجی مثل (قلب، حذف وابدال) است. از زاویهی روانشناسی زبان تاثیر فرایندهای واجی در مواردی مثل حساسیت شنیداری ناشی ازضعف در حافظهی شنوایی، توالی دیداری و ضعف در حافظهی بصری هویدا میشود و دوزبانگی نیز براین مساله اثرمیگذارد. به طورحتم میتوان گفت املا یک فعّالیّت زنده و نیمه فعّال نوشتن است و همزمان که شنیده میشود نیز نوشته میشود. امّا دانشآموزان در انشا ضمن فکرکردن وآفرینش واژههای مناسب ومتناسب داخل متن در به کارگیری صورت درست املایی آنها نیز باید دقّت کنند. روش انجام این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است و به پیروی از مدل تحلیل خطای سلینگر (1992) انجام گرفته است. جامعهی آماری آن نیز شامل دانشآموزان کرد زبان شهرستان سرپل زهاب بود که با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای تک مرحلهای تعداد 164برگهی انشا مورد بررسی قرار گرفت ونتابج به دست آمد؛ به عنوان نمونه: 1- اکثر دانشآموزان درنوشتن واژههایی که ساخت واژهی آنها درزبان فارسی دارای تناظر یک به یک آوا وحرف نوشتاری نیستند دچار ضعف در حافظهی بصری بودند. (مثل کلمات حوز آب: به جای حوض آب). 2-درنوشتن واژههایی که ساخت واژهی آنها دارای حروفی هستند که محل تولید آوای آن با آوایی دیگرهم مخرج میباشد نیز دچار ضعف درحساسیت شنیداری بودند (مثل کلمهی دمبال به جای دنبال).
خلاصه ماشینی:
از آنجایی که تفاوتهای آوایی-گفتاری زبان کُردی بر شکل نوشتاری ساخت واژهها در زبان فارسی تأثیر میگذارند لذا یکی ازمشکلات انشایی و نگارشی درس زبان فارسی دانشآموزان دورهی ابتدایی کُرد زبانان وجود غلطهای املایی در نوشتههایشان به تأثیر از فرآیندهای واجی مثل (قلب، حذف وابدال) است.
بیان مسأله و ضرورت با توجه به اینکه زبان فارسی به لحاظ آوایی مانند خیلی از زبانهای رایج دنیا دارای مشکلات خاصی از جمله عدم تناظر یک به یک بین آوا و حرف نوشته شده است؛ واز طرفی کشور ما به خاطر تکثر زبان اقوام مختلف، یک کشور دو زبانه وحتی چندزبانه میباشد و فارسیآموزان «کُرد زبان» نیز که جمعیت قابل توجهی از دانشآموزان مقیم کشور را تشکیل میدهند لذا باید نکات لازم در خصوص آواهایی را که معلم درقالب کلمات وجملهها بر زبان میآورد را یاد بگیرند و رعایت نمایند تا در فرایند انشانویسی دچارمشکل نشوند.
دانشآموزان غیرفارسی زبان به دلایلی از جمله تاثیر فرایندهای واجی زبان فارسی و زبان مادری خودشان نمیتوانند پیوند مناسبی بین صورت ملفوظ و مکتوب کلمهها برقرار کنند و زمینهی لازم یادگیری وکسب مهارت جمله نویسی- جملهسازی، انشا و متون ادبی آنها را با اختلال همراه میکند سیلکویتز، (1998: 100-104) مشکلاتی که موجب خطا و نامفهوم شدن نوشتهی کودک میشود را برسه نوع: 1-مشکل در هجی کردن، 2-مشکل بدخطی و نامنظم بودن دستخط و 3-اختلالات زبان توصیفی، تقسیم کرده است؛ نخستین عامل این مساله را مشکل ویژهی هجی کردن میداند که علت ایجاد این مشکل، ضعف دانشآموز در زمینهی شناخت محل تولید و شیوهی تولید آواها و به عبارتی ضعف در آواشناسی کودک است.