چکیده:
یکی از مسایل چالش انگیز اخلاق اجتماعی، مسیله برخورد حکومت اسلامی با مخالفان داخلی است. هدف مقاله پیش رو از بررسی این مسیله، ارایه معیار جامع و صحیح به حاکمان، برای برخورد با مخالفان داخلی است. روش این مقاله، توصیفی تحلیلی همراه با تکنیک اسنادی و کتابخانه ای است. به این منظور ابتدا مراد از حکومت و مخالف آن و سپس انواع مخالفان مطرح شده و پس از اثبات اصل برخورد با مخالف توسط حاکمان، به روش های برخورد با مخالفان در منابع اخلاق اسلامی (به صورت مشخص قرآن و سنت) پرداخته شده است. یافته اصلی این پژوهش رسیدن به یک اصل کلی و فراگیر از میان شواهد متعدد در قرآن و سنت است. این معیار فراگیر، برخورد هدایتی حاکم، به صورت مرحله ای است. این مراحل، شامل روش های متنوعی می شود. در پی تنوع روش ها، لحاظ تفاوت میان مخالفان و یکسان ندیدن آنها ضروری است. این روش ها عبارت اند از: مدارا، قاطعیت کلامی و قاطعیت فیزیکی و جهاد.
One of the challenging issues in social ethics is overcoming the internal opponents of the Islamic government. The purpose of this article is to provide a comprehensive and objective criterion for the rulers of Islamic society for tackling internal opposition. Descriptive-analytical method as well as documentary and library techniques are used in this article. First the meaning of government and opposition and then the types of opponents were discussed. Then, after proving the principle of tackling oppositions by the rulers, the ways of overcoming the opponents based on the sources of Islamic ethics (specifically the Qur’an and Sunnah) have been investigated. The main finding of this research is a general and comprehensive principle from among the numerous evidence in the Qur’an and Sunnah. This inclusive criterion is government’s gradual and directive reaction against the opponents. These steps consist of various methods. so it is necessary to consider the difference between oppositions and to accept their diversities. These methods include: tolerance, verbal determination, physical determination, and Jihad.
خلاصه ماشینی:
در ميان مسائل اخلاق اجتماعي اسلام، يکي از مسائل مهم بهويژه براي مسئولان و زمامداران حکومت اسلامي، روش برخورد با مخالفان است که از مسائل چالشانگيز و موردنياز جامعه امروزي به حساب ميآيد؛ ازاينرو مناسب و ضروري است بر همه جهات مختلفِ آن بحث و بررسي صورت گيرد؛ اما در اين مقاله به جهت رعايت اختصار، تنها مسئله روش برخورد حاکم اسلامي با مخالفان داخلي مطرح ميگردد.
پژوهش پيشرو، براي پاسخ دادن به اين پرسش سامان يافته است: از نظر اخلاق اسلامي چگونه بايد با افراد مخالف حکومت اسلامي، برخورد کرد؟ پاسخ به برخي پرسشهاي فرعي براي دستيابي به حل مسئله فوق ضروري است و از جمله اين پرسشها عبارتاند از: انواع مخالفان کداماند؟ لزوم اصل برخورد با مخالفان چگونه ثابت ميشود؟ آيا اصل فراگيري براي تعيين روشها، در قرآن و سنت وجود دارد؟ روشهاي برخورد با مخالفان از منظر آيات و روايات و سيره معصومان( چيست؟ چه چالشهايي در عملياتي کردن اين روشها توسط حاکم وجود دارد؟ پژوهش اخلاقي حاضر يک پژوهش از جنس اخلاق کاربردي است؛ اخلاق کاربردي، مباني ارزش داوري اخلاقي و معيارهاي کلي ارزش داوري اخلاقي را در مسائل خاص اخلاقي به کار ميگيرد.
برايناساس آنچه در اين مقاله مورد بررسي قرار ميگيرد الزامات اخلاقي و نه لزوماً فقهي، در حوزه روش برخورد با مخالفان داخلي حکومت اسلامي است و از ميان منابع اخلاق اسلامي، بر يافتههاي قرآن و سنت و سيره معصومان( تأکيد شده است.