چکیده:
بیان مسئله: در سالهای اخیر مدیریت شهری با تغییر رویکرد بهسوی حکمروایی خوب شهری، بیشازپیش بر ضرورت مشارکت و تعامل در جامعه تاکید داشته است. در این میان سازمانهای مردمنهاد بهعنوان نهادهای واسط میان مدیریت شهری و مردم با توجه به ماهیت و ویژگیهای ذاتی خود و همچنین جلب اعتماد از سوی جامعة محلی، ایفاگر نقشی اساسی در ایجاد یک فضای مشارکتمحور هستند. شهر رشت نیز بهعنوان مرکز استان گیلان دارای سمنهای متعددی است که در زمینههای مختلفی فعالیت میکنند. لذا شناخت عوامل محرک و مانع در زمینة تحقق مشارکت امری ضروری در جهت تحقق حمکروایی خوب شهری قلمداد میگردد.
هدف پژوهش: هدف از این پژوهش شناسایی موانع و محرکهای فعالیت سمنها و بررسی شیوههای ارتقاء مشارکت سازمانهای مردمنهاد در ساختارهای مدیریتی شهری بهعنوان یک الگوی حاکمیت شهری است. در همین راستا این پژوهش بهدنبال پاسخ به این سوالات است: حضور سازمانهای مردمنهاد و افزایش مشارکت مدنی در حوزههای شهری و شهرسازی در شهر رشت چگونه میتواند در راستای حل مشکلات و بهبود ساختار مدیریت شهری و تحقق حکمروایی خوب شهری عمل کند؟ کدام محرکها میتوانند در این زمینه موثر واقع شوند؟ و در این میان سازمانهای مردمنهاد فعال در شهر رشت با کدام موانع مواجه هستند؟
روش پژوهش: تحقیق حاضر از جهت روش، توصیفی-اکتشافی و دارای رویکرد کیفی است. بهمنظور گردآوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش مطالعات کتابخانهای و مطالعة پیمایشی از طریق انجام 12 مصاحبه به روش نیمهساختاریافته و عمیق و در انتخاب مصاحبهشوندگان نیز از روش گلولهبرفی استفاده شدهاست. همچنین در تحلیل مصاحبهها با بهرهگیری از تحلیل محتوا به کدگذاری سهسطحی مفاهیم و مقولهها پرداخته شده است.
نتیجهگیری: سمنها بهوسیلة کار گروهی و تصمیمگیریهای جمعی، نقشی واسط را بین شهروندان و مدیریت شهری ایفاد میکنند. در این زمینه مشارکت، مداخله مدنی و شهروندی به ترتیب مهمترین محرکها در ساختار مدیریت شهری هستند. همچنین براساس نتایج ساختارهای قانونی محدودکننده، بهرهبرداری سیاسی از سمنها و منابع مالی محدود از مهمترین موانع سمنها بهشمار میروند. در مجموع در ساختار مدیریت شهری ایران به سمن ها توجه نشده و امید است درصورت دیدگاه و رفع موانع، سمنها تبدیل به عنصری حیاتی و موثر در ساختار مدیریت شهری شوند.
خلاصه ماشینی:
در همین راستا این پژوهش بهدنبال پاسخ به این سؤالات است: حضور سازمانهای مردمنهاد و افزایش مشارکت مدنی در حوزههای شهری و شهرسازی در شهر رشت چگونه میتواند در راستای حل مشکلات و بهبود ساختار مدیریت شهری و تحقق حکمروایی خوب شهری عمل کند؟ کدام محرکها میتوانند در این زمینه مؤثر واقع شوند؟ و در این میان سازمانهای مردمنهاد فعال در شهر رشت با کدام موانع مواجه هستند؟روش پژوهش: تحقیق حاضر از جهت روش، توصیفی-اکتشافی و دارای رویکرد کیفی است.
باید پذیرفت با توجه به روند رو به گسترش شهرنشینی و افزایش چالشهای شهروندان و مدیریت شهری، همچنین با درنظرداشتن محدودیت منابع، افزایش تعامل و همافزایی بخش دولتی با سازمانهای عمومی و مردمنهاد امری اجتنابناپذیر است، زیرا در بستر همکاری میان این سازمانها با بدنۀ مدیریت شهری است که میتوان نسبت به شناخت صحیح مشکلات و خواستههای شهروندان و بررسی و اولویتبندی آنها بهعنوان گامی مهم در فرایند برنامهریزی شهری امیدوار بود.
حکمروایی، مبدع شیوۀ کار و تفکر دولتهای محلی است و بهدنبال این است که بتواند راههای جدیدی برای مشارکت بیشتر شهروندان ایجاد کند (Basu & Punjabi, 2020, 101)، همچنین زمینهساز ایجاد تغییر در روابط اجتماعی، قدرت، کنش عمومی و تحولات مختلف است و در این میان سازمانهای مردمنهاد و جامعۀ مدنی بهعنوان بعد سوم از طریق مشارکت در فرایندهای تصمیمگیری جمعی، پاسخگویی و شفافیت، عامل مهمی در راستای تحقق حکمروایی خوب شهری به حساب میآیند (Galego, Moulaert, Brans & Santinha, 2021, 17-20).