چکیده:
تا اواسط دوران قاجار نظام آموزشی بیشتر با رویکرد سنتی منطبق بود و پس از آن با تاسیس دارالفنون، تشکیل انجمن معارف و توجه روشنفکران به مسئلۀ آموزش و پرورش گام های بنیادین در این زمینه برداشته شد. با برقراری آموزش نوین در جامعۀ ایران، در زمینۀ تعلیم و تربیت تحول اساسی رخ داد و طی آن مدارس به سبک جدید در مناطق گوناگون احداث شد. در منطقۀ چهارمحال و بختیاری بهعلت بافت غالب عشایری و روستایی، پیادهسازی آموزش نوین توسط حکومت با چالش جدی مواجه بود. بر این اساس خوانین و کدخدایان محلی بهعنوان کنشگران و اثرگذاران در سطح جامعۀ بختیاری با تکیه بر جایگاه اجتماعی ـ سیاسی خود در عرصۀ آموزش ورود موثری داشتند. این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر اسناد، تاریخ شفاهی و مطالعات کتابخانه ای به این پرسش خواهد پرداخت که خوانین و کدخدایان محلی در تاسیس مدارس نوین در منطقۀ چهارمحال و بختیاری چه نقشی داشتند و در این مسیر با چه چالش هایی مواجه شدند. دستاوردهای حاصل از پژوهش نشان میدهد که خوانین بختیاری تحت تاثیر جامعه ضمن آن که فرزندان خود را به تحصیل عالیه سوق میدادند، در جهت افزایش سطح سواد به تاسیس مدارس حتی با هزینۀ شخصی مبادرت ورزیدند. کدخدایان محلی نیز که واسطۀ حکومت و مردم بودند نیز در زمینۀ احداث، بازسازی و تامین هزینه های مدارس نقش تاثیرگذاری داشتند و موجبات رشد و گسترش آموزش عالی را فراهم کردند.
Until the end of the Qajar period, the educational system was more in line with the traditional system. No significant steps were taken in the field of education.
Applying modern education in Iranian society made a fundamental change in the field of teaching and training, during which new-style schools were built in various regions.
Due to the predominant nomadic and rural texture in Chaharmahal and Bakhtiari region, the government faced with serious challenges to implement the modern education system. Accordingly, local Khans and headmen of villages, as influencers in Bakhtiari society, had important impacts on the education by relying on their socio-political positions.
This research follows a descriptive-analytical method based on documents and library studies.
It will address the question of what role the local Khans and headmen of villages played in establishing new schools in Chaharmahal and Bakhtiari region and what challenges they faced in this direction.
The findings of the research show that Bakhtiari Khans were influenced by society. They encouraged their children to have higher education; In order to increase the level of literacy, they set up schools even at their own expense.
The local headmen of villages, who mediated between the government and the people, also played an influential role in the construction, reconstruction, and financing schools.
خلاصه ماشینی:
بررسي و تحليل نقش خوانين و کدخدايان محلي در تأسيس و گسترش مدارس نوين چهارمحال و بختياري مريم مرداني کراني١، سهيلا ترابي فارساني *٢، فيض اله بوشاسب گوشه ٣ (دريافت ١٤٠٠/٠٨/١٧ پذيرش : ١٤٠١/٠٦/٠١) چکيده تا اواسط دوران قاجار نظام آموزشي بيشتر با رويکرد سنتي منطبق بود و پس از آن با تأسيس دارالفنون ، تشکيل انجمن معارف و توجه روشنفکران به مسئلۀ آموزش و پرورش گام هاي بنيادين در اين زمينه برداشته شد.
اين پژوهش مبتني بر روش توصيفي ـ تحليلي و با تکيه بر اسناد، تاريخ شفاهي و مطالعات کتابخانه اي به اين پرسش خواهد پرداخت که ١ خوانين و کدخدايان محلي در تأسيس مدارس نوين در منطقۀ چهارمحال و بختياري چه نقشي داشتند و در اين مسير با چه چالش هايي مواجه شدند.
پوربختيار (١٣٨٧ الف / ١٩٧٨م ) در فصل دهم «معارف پروري و مدرسه سازي سردار اسعد» از کتاب «اسناد برگزيدة بختياريها در تاريخ معاصر ايران » و همچنين مجدد وي (١٣٨٧ج /٢٠٠٨م ) در مقاله اي مستقل با عنوان «سردار اسعد بختياري و کوشش هاي فرهنگي» نيز به جنبه هاي مختلف زندگي سياسي، اجتماعي و فرهنگي سردار اسعد پرداخته است .
هزينۀ ساخت اين مدرسه از مقرري بود که دولت در سال ١٢٩٠ش (١٣٢٩ق / ١٩١١م ) براي سردار اسعد تعيين کرده بود که وي آن را ابتدا براي ساخت مدارس در تهران و پس از مدتي براي احداث مدرسه در چهارمحال و بختياري اختصاص داد (ساکما، ٢٤٠/٠٥٤٣٢١؛ پوربختيار، ١٣٨٧، ج ، ص .