چکیده:
واقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا’، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بود. در سقیفه بنی ساعده، عدّهای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم’ درباره خلافت امیر مؤمنان، ابوبکر را به عنوان خلیفه مسلمانان منصوب کردند. سقیفه، فراز مهمی در تاریخ است که باید از زوایای گوناگون بررسی شود. یکی از ادّعاهای برخی از عالمان اهل سنّت برای توجیه بدعت سقیفه، بیعت اهل حلّ و عقد با ابوبکر است. ادّعایی که در مقاله «بررسی حضور اهل حلّ و عقد در انتخاب خلیفه اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفه بنی ساعده» رد شد. در مقاله کنونی به اسامی کسانی که با انتخاب خلیفه در سقیفه و خلافت ابوبکر مخالفت کردند، اشاره میشود تا سستی ادّعای یادشده، بیش از پیش روشن شود. در برخی از منابع معاصر، نام 48 تن از مخالفان برده شده، امّا پژوهش حاضر بیش از 60 تن از مخالفان ابوبکر و چگونگی مخالفتشان را بیان کرده که در این مقاله به 35 نفر از آنان و در مقاله پسین، به معرّفی بقیّه پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
در سقیفه بنی ساعده، عدّهای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم’ درباره خلافت امیر مؤمنان (علیه السلام)، ابوبکر را به عنوان خلیفه مسلمانان منصوب کردند.
6 امیر مؤمنان (علیه السلام) پس از بیعت اهل سقیفه با ابوبکر، شبهنگام حضرت زهرا÷ را بر مَرکَب سوار کرده و به همراه حسنین‘ تا سه شب به خانه مهاجر و انصار میرفتند و از آنان برای پسگرفتن حکومت، یاری میخواستند؛ اما مسلمانان در یاریرساندن به ایشان کوتاهی کردند.
2 هنگامی که ابوبکر بر مسند خلافت تکیه زد، دوازده تن از مهاجر و انصار به جهت پیشیگرفتن او از علی بن ابی طالب (علیه السلام) با هم مشورت کردند تا وی را از منبر رسول خدا’ پایین بیاورند.
1 از فضل بن شاذان چنین نقل شده است: به درستی که از نخستین کسانی که پس از رحلت پیامبر’ به سوی امیر مؤمنان (علیه السلام) بازگشتند، ابو الهیثم بن تیّهان، ابو ایّوب انصاری، خزیمة بن ثابت، جابر بن عبد الله، زید بن ارقم، ابو سعید خُدری، سهل بن حنیف، براء بن مالک، عثمان بن حنیف، عبادة بن صامت و جز آنان یعنی قیس بن سعد بن عبادة، عدی بن حاتم، عمرو بن حَمق، عمران بن حُصَین، بُریده اسلمی و نیز تعداد فراوان دیگری بودند.
اسامه سپس ابوبکر و عمر را از عصیان خدا و رسول و جانشین ایشان یعنی امیر مؤمنان (علیه السلام) نهی کرد و به آن دو گفت که بدون اجازه در مدینه مستقر شدهاند.
3 بریده از کسانی بود که در مسجد پیامبر’ در برابر ابوبکر ایستاد و از حقّانیت خلافت امیر مؤمنان (علیه السلام) سخن گفت.