چکیده:
از منظومۀ دولرانی خضرخان که از آثار مهم امیرخسرو دهلوی است، و 4200 بیت آن در سال 715ق و 319 بیت آن در خلال سالهای 720-721ق سروده شده، دو نسخۀ مکتوب به سالهای 903 و 917ق به خط کاتبی به نام درویش محمد بن علی در دست است که در زمان جنگهای ایران و عثمانی از ایران خارج شده و اکنون در کتابخانههای حکیماوغلو پاشا و ایاصوفیه نگهداری میشوند. نسخه 903ق دارای وقفنامۀ شاه عباس صفوی و مهر وقف آستانۀ شیخ صفیالدین اردبیلی، و نسخۀ 917ق دارای مهر شاه طهماسب صفوی است. از منظومه دولرانی دو نسخۀ خطی ناقص متعلق به سالهای 720ق و 894ق نیز وجود دارد، اما نسخۀ 903 قدیمیترین نسخۀ کامل این اثر تاکنون محسوب میشود. ویژگی بارز نسخۀ 917ق وجود مقدمهای ادیبانه از سفارشدهندۀ آن در برگهای آغازین کتاب است. این مقاله به بررسی جنبههای نسخهشناختی و شناساندن این دو دستنویس میپردازد.
Of Devalrani Khizr Khan’s Collection, one of Amir Khosrow Dehlavi’s significant works, 4200 couplets were composed in 715 H./ 1315 and 319 couplets during 720-721 H./ 1320-1321. There are two manuscripts of this collection that were transcribed by a scribe named Darvish Mohammad b. Ali and were taken out of Iran during the Iran-Ottoman war. They are now kept at the Hakim-Oghlu and Hagia Sophia Libraries. The MS number 903 has Safavid Shah Abbas’s donation note and stamp; and MS 917 bears Safavid Shah Tahmasb’s stamp. Of the Devalrani’s Collection there exist two unfinished copies belonging to the years 720 H./1320 and 894 H./1489. However, MS 917 is counted as the oldest complete copy of this work by now. The distinct feature of the manuscript 917 is it’s a scholarly introduction in the initial pages of the manuscript by the person who commissioned the transcription.The present article attempts to examine and reveal the codicological aspects of these two manuscripts.
خلاصه ماشینی:
آینۀ میراث، مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب دوفصلنامۀ علمی (مقالۀ علمی ـ پژوهشی)، سال 20، شمارۀ 1 (پیاپی: 70)، بهار و تابستان 1401، 157-177 دو نسخۀ کهن بهیغمارفته از منظومۀ «دولرانی خضرخان» به خط درویش محمد بن علی مهدیه اسدی 1 بیژن ظهیری ناو 2 چکیده از منظومۀ دولرانی خضرخان که از آثار مهم امیرخسرو دهلوی است، و 4200 بیت آن در سال 715ق و 319 بیت آن در خلال سالهای 720-721ق سروده شده، دو نسخۀ مکتوب به سالهای 903 و 917ق به خط کاتبی به نام درویش محمد بن علی در دست است که در زمان جنگهای ایران و عثمانی از ایران خارج شده و اکنون در کتابخانههای حکیماوغلو پاشا و ایاصوفیه نگهداری میشوند.
مثلاً، بر صفحۀ نخست نسخۀ شمارۀ 1461 کتابخانۀ راغب پاشا در استانبول که مجموعهای حاوی 104 رساله است، در کنار یادداشت وقف ظهیرالدین محمدابراهیم، یادداشتی دال بر بهیغمارفتن این نسخه از تبریز وجود دارد: این مجموعه جواهر گرانقیمت و عقد فرید عرائیس حکمت از شهر تبریز دلاویز به دست یغماگران آمد در زمان حضرت سلطان احمد ـ خلد الله خلافته ـ که فتح ایران کرد و بیخ روافض از آن زمین نازنین بیرون آورد «و قطع 1 دابر القوم الذین ظلموا [انعام: 45]» (مجموعۀ مؤلفین: گ2پ).
5. نسخۀ مکتوب به سال 903ق متعلق به کتابخانه حکیماوغلو پاشا در استانبول این نسخه (بهشمارۀ 661) از کلیات امیرخسرو در حال حاضر دربردارندۀ کهنترین نسخۀ کامل بهجامانده از منظومۀ دولرانی خضرخان است که در متن و حاشیه کتابت شده است.