چکیده:
تجدد از جمله مفاهیمی است که در فرهنگ عمومی و اجتماعی ما تعریف مشخص و جا افتاده ای ندارد. بعضی تجدد را مسـاوی غرب گرایی و سکولاریسم گرفته و عده ای آن را در ردیف الحاد و بیدینی دانسته وگروهی تجدد را همان صنعتی شـدن وعلمـی شدن و حرکت به سوی تکنولوژی قلمداد میکنند. در این پژوهش سعی شده است که ماهیت تجدد و تجـددگرایی در دو دوره قاجار و پهلوی مورد مطالعه قرار گرفته و رجال تاثیر گذار در این دو دوره بازشناسی شوند. تجدد و نوگرایی اگرچه در بـدو ورود به ایران با چالش ها و موانعی روبرو شد، (که عمدتا ناشی از دیدگاه ارتجاعی شاهان و رجال ایـران بـود). امـا بـه دلیـل پیشـینه فرهنگی و تمدنی ایرانیان برخی از مظاهر تجدد مانند آموزش و پرورش ، حمل و نقل و راه ها، مخابرات ، موسیقی، سینما و تئـاتر و ... با گذشت زمان مورد پذیرش مردم ایران قرار گرفت . آنچه مهم است بروز تجدد و تجددگرایی بـرای جوامـع بشـری، امـری اجتناب ناپذیر است ، چرا که یکی از ویژگیهای جوامع پویا، قابلیت تغییرپذیری آن میباشد. پس پدیده تجـدد در مسـیر ایجـاد تحول و تغییر، به علت تفاوت های فرهنگی، اجتماعی و زمانی میتواند علاوه بر حفظ اصول و سنت های پیشـینیان ، در پـذیرش مظاهر تجددی روز جهان نیز به درستی عمل نماید. جامعه ما با دارا بودن فرهنگ و تمدن غنی با یک مدیریت و تدبیر مناسـب به خوبی میتواند در این امر توفیق یافته و مظاهر تمدنی و تجددی متناسب با فرهنگ خود را نه تنها دریافت ، بلکه بومی
سـازی کند.
Renewal is one of the concepts that does not have a clear and established definition in our general and social culture. Some of them consider modernization to be equal to Westernism and secularism, and some consider it to be in the ranks of atheism and irreligion, and some consider modernization to be the same as industrialization and scientificization and moving towards technology. In this research, it has been tried to study the nature of innovation and modernism in the Qajar and Pahlavi periods and to recognize the influential elders in these two periods. It was mainly caused by the reactionary view of the kings and nobles of Iran.) But due to the cultural and civilizational background of Iranians, some manifestations of renewal such as education, transportation and roads, telecommunications, music, cinema and theater, etc. Accepted by the people of Iran. What is important is the occurrence of innovation and modernization for human societies, it is inevitable, because one of the characteristics of dynamic societies is its ability to change. Therefore, the phenomenon of renewal in the path of transformation and change, due to cultural, social and temporal differences, in addition to preserving the principles and traditions of the predecessors, can also function correctly in accepting the manifestations of the renewal of the world today. Our society, having a rich culture and civilization with a proper management and planning, can succeed in this matter and not only receive but also localize the manifestations of civilization and renewal that are appropriate to its culture.
خلاصه ماشینی:
يکي از دلايلي که محقق را در نوشتن اين پژوهش مصمم کرد، جمع آوري مطالب در مورد تجدد گرايي در دو دوره قاجار و پهلوي بود تا بتوانم دانسته هاي خود را در مورد مبداء، ماهيت و تاثير گذاران تجددگرايي در ايران افـزايش دهـم .
سياست داخلي امير کبيـر در آغـاز سـلطنت ناصـرالدين شـاه عبـارت بـود از : برانداختن نفوذ درباريان ، قطع مستمري هاي فوق العاده که بدون سبب به اشخاص داده مي شد، تمرکز امور اداري و ماليات هـا و درآمد دولت ، تشکيل سپاه منظم تحت السلاح ، از ميان بردن ملوک الطوايفي و رؤساي ايلات و بسط معارف به طريق اقتبـاس از اصول معارف اروپايي، سياست خارجي امير کبير عبارت بود از :بر قرار کردن روابط دوستي و احترام متقابل با کليه دولت ها، در هم شکستن قيودي که بر اثر عقد معاهدات دولت هاي سابق بر ملت ايران تحميل شده بود، بر انداختن اصـول جاسوسـي و خدمت گذاري به بيگانه و ريشه کردن بيگانه پرستي از دستگاه حاکمه ايران براي انجام مقاصد مذکور که روي هم رفته موجـب عظمت ايران و قوت سياسي کشور در خارج و داخل و وسيله بسط و تعميم نفوذ دولت مرکزي در سراسر کشور بود، امير کبيـر که عزمي راسخ و هوش و تدابير کافي داشت با کوشش و فعاليتي مجدانه در راه پيشرفت مقصود خويش قدم بـر مـي داشـت و مي خواست از خردسالي شاه و علاقه وافري که شاه به وي داشت به نفع کشور استفاده کند (شميم ، ١٣٨٤: ٩٠).