چکیده:
اثر مخاطرات دمایی بر تخریب تاکستانهای غرب و شمال غرب ایران
چکیده
یکی از این عواملی که گاهی باعث نابودی کامل تاکستانها میشود، مخاطرات ناشی از دماهای زیر صفر درجه سانتی گراد است. هدف از این پژوهش، بررسی اثر مخاطرات دمایی بر تخریب تاکستانهای غرب و شمال غرب ایران میباشد. دادههای مورد استفاده شامل پارامتر کمینه درجه حرارت، الگوهای سینوپتیکی تاثیرگذار و عامل موجهای سرمای شدید و زمان رخداد آن در 85 ایستگاه سینوپتیک در دوره آماری 1996 تا 2014 میلادی میباشد. نتایج نشان میدهد که پرتکرارترین روزهای دارای موج سرمایی مخرب تاکستانهای منطقه بطور میانگین در روز 14 ژانویه (25 دی ماه) رخ میدهد نتایج تحلیل نقشههای سینوپتیکی نشان داد که به دلیل تقویت کم فشار جنب قطبی و گسترش آن به سمت شرق و عرضهای جنوبی و استقرار پرفشار سیبری در غرب این کم فشار در سطح زمین، شدت اثر سرمایشی این نوع موجهای سرما در فصل زمستان در منطقه افزایش مییابد. کمترین دمای بحرانی در بین ایستگاههای هواشناسی، مربوط به ایستگاه هواشناسی شهر سقز در استان کردستان با منفی 33 درجه سانتیگراد و بعد از آن، شهرهای همدان، بستان آباد و سراب با دماهای زیر منفی 30 درجه رکوردار ثبت دما در بین شهرهای منطقه مورد مطالعه هستند. بررسیها نشان میدهد که کشت تمام ارقام انگور با میزان تحمل متفاوت در شهر سقز، میتواند دچار صدمه و حتی مرگ بوته گیاه شود. همچنین نتایج نشان داد که60 درصد شهرهای منطقه مورد مطالعه با تمام ارقام موجود ایرانی و خارجی میتوانند بدون شرایط تهدیدآمیز سرمای شدید زمستانه، فصل سرد را سپری کنند.
مقدمه
بوته گیاه انگور به عنوان یک درخت مناطق معتدله، مکانیسمهای فیزیولوژیکی سازگار یافتهای دارد که آن را در مقابل سرما مقاوم میکند. رکود یا خواب که از نظر فیزیولوژیکی، کاهش فعالیت در هر یک از اندامهای گیاهی است، یکی از مکانیسمهای مقاومت انگور در مقابل سرما میباشد. رکود یا خواب جوانهها ناشی از استراحت [1] و یا سکون [2] بوده و هنگامیکه جوانههای انگور به دلایلی فیزیولوژیکی درونی حتی در شرایط مطلوب محیطی فعال نمیشوند، در حال استراحت باقی میماند و بعد از خواب نسبی، جوانههای انگور وارد دوره شروع برون خفتگی [3]، میشوند (Jalili Marandi, 2010: 942). Mahmoudi (2016) در بررسی میانگین گردش جوی منجر به یخبندانهای فراگیر در ایران، نشان داد که در الگوی گردشی فشار سطح دریا، آرایش مکانی سامانه پرفشار سیبری و کنشهای متقابل آن با دو سامانه کم فشار جنب قطبی (کم فشار ایسلند) و کم فشار موسمی سودان، مهمترین بازیگران فشاری در وقوع حداکثر و حداقل فراوانی روزهای یخبندانهای فراگیر در ایران میباشند.
) به تحلیل سینوپتیکی امواج سرمایی خسارت بار شمال غرب ایران پرداختند. نتیجه این پژوهش نشان داد که فراوانی ماهانه آنها در ماههای گذار آبان و فروردین است و این دو ماه بیشتر از ماههای دیگر امواج سرمایی شدید و فراگیر را تجربه کردهاند.
مواد و روش ها
منطقه مورد مطالعه شامل در غرب و شمال غرب ایران میباشند. اقلیم این منطقه اکثرا از آب و هوای نیمه خشک و سایر اقلیمها نیز حدودا بطور یکسانی در منطقه حضور دارند. مسئله کم آبی در استانهای مطالعاتی، و دمای کمینه (سرما) مهمترین مباحث کشاورزی و تاکداری میباشد که اطلاع از منشاء و عوامل آن بسیار مهم خواهد بود. دادههای مورد استفاده در این بررسی شامل پارامتر کمینه درجه حرارت 85 ایستگاه سینوپتیک منطقه غرب و شمال غرب ایران در دوره آماری 1996 تا 2014 میلادی موجود در سازمان هواشناسی کشور میباشد. بدین منظور برای استخراج یخبندانهای صورت گرفته در منطقه، آمار سه ساعته 85 ایستگاه سینوپتیک در دوره آماری سالهای 1996 تا 2014 میلادی بررسی و سپس پرتکرارترین روز و پرتکرارترین دمای کمینه زیر منفی 15 درجه سانتیگراد تعیین شده است.
نتایج و بحث
بررسی آماری دماهای کمینه حدی زیر منفی 15 درجه سانتیگراد که به عنوان درجه حرارت مخرب در ارقام محصول انگور درتاکستان های غرب و شمالغرب ایران نشان داد که کمترین دمای بحرانی در دوره زمانی 1996 تا 2014 بین ایستگاههای هواشناسی منطقه مورد مطالعه، مربوط به ایستگاه هواشناسی شهر سقز در استان کردستان با منفی 33 درجه سانتیگراد میباشد. بعد از شهر سقز، شهرهای همدان، بستان آباد و سراب با دماهای زیر منفی 30 درجه قرار دارند. ایستگاه بستان آباد، خیرآباد، سراب؛ زرینه اباتو، کمیجان و همدان به ترتیب با میانگین 8/15، 2/14، 3/11، 4/9، 7/8 و 4/8 روز در یک سال، دارای بیشترین روزهایی با دمای منفی 15 درجه سانتیگراد و پایینتر میباشند. همچنین ایستگاههای خنداب با دمای منفی 8/24 درجه سانتیگراد و شهرهای بستانآباد، خوی و همدان با دمای زیر منفی 20 درجه سانتیگراد، پرتکرارترین دمای زیر منفی 15 درجه سانتیگراد را دارند. شهر خنداب علاوه بر داشتن ارتفاع بیشتر، به علت ورود موجهای سرمایی؛ یخبندانهای تشعشعی از همه ایستگاهها در وضعیت بحرانی تر قرار دارد. تحلیل نقشههای سینوپتیکی روز 14 ژانویه به عنوان میانگین پرتکرارترین روز کمترین دمای کمینه رخداده در منطقه نشان دهنده مثبت بودن مولفه بادهای مداری و منفی بودن مولفه بادهای نصفالنهاری میباشد.
نتیجه گیری
چنین شرایطی باعث افزایش شدت و گستردگی فوقالعاده سرمای زمستانه زمانی در منطقه میشود. بررسی نقشه همفشار سطح 500 هکتوپاسکال در روزهای با شدت سرمای زیاد همانند روز 21 دی ماه 1386 شمسی نشان میدهد که با پایش وضعیت پرفشارهای جنب حارهای آزور، پرفشار حرارتی سطحی سیبری و کمفشار جنب قطبی ایسلند و همچنین دیدبانی پربند فشار 1022 هکتوپاسکال در سطح زمین و ارتفاع 5520 دکامتر سطح همفشار 500 هکتوپاسکال میتوان حداقل 1 تا 3 روز قبل از ورود موج سرمای حامل دماهای بحرانی به مناطق شمال غربی، غربی و مرکزی ایران را پیش بینی نمود. این پیش آگاهی، فرصت آمادگی و مهیا کردن ادوات لازم برای پیشگیری و مقابله با موج سرمای خسارتزا را برای کشاورزان فراهم میسازد. از نظر زمانی نیز، در نقشه پراکنش میانگین درجه حرارت برای رقم دیررس میتوان مشاهده نمود که بدلیل نزدیکی بازه زمانی مراحل فنولوژیکی تشکیل میوه تا رسیدن و برداشت به ماههای خنکتر (بخصوص وقوع دماهای پایینتر در شب) دمای مناسب برای رشد بیماریها مانند قارچ بیماری سفیدک سطحی فراهم نمیشود.
[1]. Rest
[2]. سکون (Quiescence): اکر جوانههای انگور به دلیل شرایط نامساعد محیطی (نظیر دمای پایین) در حالت رکود باقی بمانند، این پدیده را سکون میگویند.
[3]. Ecto-dormancy
Abstract
One of the factors that sometimes leads to the complete destruction of vineyards is the danger of temperatures below zero degrees Celsius. The purpose of this study was to investigate the effect of temperature hazards on the destruction of the western and northwestern vineyards of Iran.The results show that the most frequent days with a devastating cold wave in the region's vineyards occur on average on January 14 (January 25th). The lowest critical temperature among meteorological stations is related to Saghez weather station in Kurdistan province with negative 33 ° C and afterwards, Hamadan, Bostanabad and Sarab cities with record temperatures below 30 ° C. The cities of the study area are. The results showed that 60% of the studied cities with all available Iranian and foreign cultivars could survive the cold season without the threat of severe winter cold conditions.
Key words: Grapes, winter cold, west and northwest
Introduction:
Grapes are warm and resistant to temperate zone plants, but despite the resistance of different grape varieties to cold, the resistance to cold in the hair is the same ability of the grape's sleeping tissues to survive under freezing stress conditions. It is autumn and winter, sometimes due to temperature stresses and unexpected damages(Jalili Marandi, R, 2010: 918).Rezazadeh and Alijani (2017), Synoptic analysis of the damaging cold waves of northwestern Iran. The results of this study showed that their monthly abundance is in the transition months of November and April and these two months have experienced more severe and pervasive cold waves than the other months. Mahmoudi (2016), A study of the mean atmospheric circulation leading to widespread glaciation in Iran showed that in the circulation pattern of sea level pressure, the spatial arrangement of the Siberian high-pressure system and its interactions with the two polar low pressure systems (low pressure Iceland) and low pressure Sudanese monsoon is the most important push players in the maximum and minimum incidence of frosts in Iran.
Material & Methods
The study area includes West Azarbaijan, East Azarbaijan, Qazvin, Hamadan, Zanjan, Markazi and Kurdistan provinces. The climate of this region is mostly from the semi-arid climates and other climates in the region. The data used in this study include the minimum temperature parameter of 85 synoptic stations in the west and northwest of Iran during the period 1996 to 2014. It is also used to identify synoptic patterns (low and high pressure) and effective factor. The extreme cold and the time of its occurrence in the region have been analyzed by synoptic (synoptic) cold wave on January 14th. For this purpose, three hourly statistics of 85 synoptic stations during the period 1996 to 2014 were studied to determine the frost occurrence in the region and then the most frequent day, and the most frequent minimum temperature below 15 ° C, were determined.
Discussion & Result
Statistical analysis of minimum temperatures below -15 ° C that showed destructive temperatures in grape cultivars in western and northwestern Iran after Saghez in Kurdistan province with negative 33 ° C, Hamadan, Bostanabad and Hamadan Mirages are at temperatures below 30 degrees Celsius. Bostanabad, Kheirabad, Sarab; Zarineh Abatoo, Kamijan and Hamadan stations with mean of 15.8, 14.2, 11.3, 9.4, 8.7 and 8.4 days in one year, respectively, with the most days with Negative temperatures are 15 ° C and lower.Khendab stations with a temperature of 24.8 ° C and the cities of Bostanabad, Khoy and Hamadan with temperatures below 20 ° C have the most frequent temperatures below 15 ° C. Khandab city, in addition to its higher altitude, due to the dry and semi-arid climate and lack of sufficient humidity to reduce the effect of cold air transmitted along with the entry of cold-glacial waves from all stations in more critical condition contract .The analysis of the synoptic maps of January 14, as the average of the most frequent day of the lowest minimum temperature in the region, indicates that the orbital component is positive and the meridional component negative. Such conditions increase the intensity and magnitude of the extremely cold winter time in the region.
Conclusion:
Examination of the 500 hPa surface pressure map on high cold days such as January 21, 2007 shows that by observing the status of Azores tropical high pressure, Siberian surface thermal high pressure, and Iceland polar low pressure In addition, observations of 1022 hPa at ground level and 5520 hPa at 500 hPa can be predicted at least 1 to 3 days before the cold wave transporting critical temperatures to northwest, western and central parts of Iran. It provides farmers with the opportunity to prepare and provide the equipment needed to prevent and deal with the damaging cold wave.From a temporal point of view, the mean temperature distribution map for the late cultivar can be seen as a result of the close proximity of the phenological stages of fruit formation to the arrival and harvesting of cooler months (especially at lower temperatures at night). It is not suitable for the growth of diseases such as fungal infections of superficial white matter.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش اثر مخاطرات دمایی بر تخریب تاکستان های غرب و شمال غرب ایران با استفاده ازداده های کمینه درجه حرارت در ٨٥ ایستگاه سینوپتیک در دوره آماری ١٩٩٦ تا ٢٠١٤ میلادی و الگوهای سینوپتیکی تاثیر گذار بر رخداد سرماهای شدید مورد بررسی قرار گرفته است .
نتایج نشان میدهد که پرتکرارترین روزهای دارای موج سرمایی مخرب تاکستان های منطقه بطور میانگین در روز ١٤ ژانویه (٢٥ دی ماه ) رخ میدهد و ایستگاه های بستان آباد، خیرآباد، سراب ، زرینه اباتو، کمیجان و همدان به ترتیب با میانگین ١٥/٨، ١٤/٢، ١١/٣، ٩/٤، ٨/٧ و ٨/٤ روز در یک سال ، دارای بیش ترین تعداد روز با دمای منفی ١٥ درجه سانتیگراد و کم تر از آن میباشند.
8 جدول ١- میزان مقاومت به سرما در برخی ارقام انگور Table 1- Cold resistance in some grape cultivars )به تصویرصفحه مراجعه شود) یافته ها و بحث دماهای زیر منفی ١٨ درجه سانتیگراد که هر چند سال یکبار باعث خسارات جبران ناپذیری به تاکستان های منطقه مورد مطالعه میشود، با استناد به منابع تحقیقاتی پرتکرارترین دما و روز سرد و کم ترین دمای رخ داده در ایستگاه های هواشناسی منطقه مورد مطالعه بررسی و نتایج آن در جدول (٢) ارائه شد.