چکیده:
افزایش وسایل نقلیه موتوری و استفاده روزافزون از اتومبیل در نیم قرن اخیر، اثرات نامطلوبی را بهدنبال داشته است که از آن جمله میزان تصادفات و میزان خسارات جانی و مالی ناشی از آن در هر سال است. عوامل مختلفی ممکن است در بروز تصادفات جادهای اثرگذار باشند که برخی از عوامل اجتنابناپذیر بوده و برخی قابل کنترل میباشند. از جمله این عوامل میتوان به مشکلات طرح هندسی مسیر، شرایط محیطی و عوامل انسانی اشاره کرد. بر همین اساس در این تحقیق به شناسایی نقاط بالقوه وقوع حوادث جادهای در سطح جادههای ترانزیتی استان آذربایجان شرقی با استفاده از دو مدل BWM و ANP پرداخته شده است. مدل BWM بهعنوان مدلی نوین، از جمله مدلهای تصمیمگیری چند معیاره میباشد که با در نظر گرفتن بهترین و بدترین معیار، به وزندهی معیارها و زیر معیارها میپردازد و میتواند در مدلسازیهای مختلف مکانی به کار برده شود. برای شناسایی نقاط حادثهخیز جادهای از معیارها و زیر معیارهای مختلفی استفاده شده که شامل چهار معیار اصلی (عوامل اقلیمی، عوامل محیطی، عوامل توپوگرافی، عوامل جادهای) و 14 زیر معیار است. در ادامه بهمنظور وزندهی و بررسی اهمیت معیارها و زیر معیارها از دو مدل BWM و ANP استفاده شده است و پس از محاسبه وزن معیارها و زیر معیارها و تلفیق آنها با لایههای معیار، نقشه نهایی نقاط بالقوه وقوع حوادث جادهای بر اساس هر دو مدل تهیه شده است. بر اساس نتایج بهدست آمده معیار عوامل اقلیمی در هر دو مدل، از بیشترین اهمیت در وقوع حوادث جادهای برخوردار میباشد و معیار عوامل محیطی از این نظر کمترین اهمیت را دارد. در زیر معیارهای مورد استفاده نیز در هر دو مدل، زیر معیار بارش بیشترین اهمیت و زیر معیار رود کمترین اهمیت را در وقوع حوادث جادهای دارند. از لحاظ مکانی در هر دو مدل مسیر کشکسرای - مرند خطرناکترین مسیر و مسیر جلفا - نوردوز کم خطرترین مسیر در بین مسیرهای ترانزیتی استان آذربایجانشرقی میباشند. نتایج مقایسه دو مدل نشان میدهد مدل BWM با نرخ سازگاری 075/0 نسبت به مدل ANP با نرخ سازگاری 09/0 عملکرد بهتری داشته است. همچنین تطبیق نتایج حاصل از دو مدل مورد استفاده با نقاط کنترل زمینی نشان از دقت و کارایی بیشتر مدل BWM نسبت مدل ANP دارد.
The increase in motor vehicles and the increasing use of cars in the last half century have had adverse effects. These include the number of accidents and the amount of financial and fatal accidents per year. Various factors may affect road accidents, some of which are inevitable and some can be controlled. Among these factors, we can mention the problems of geometric design of the course, environmental conditions and human factors. Accordingly, in this research, identifying identifying road accidental points in the transit roads of East Azerbaijan province using ANP and BWM models. The BWM model as a new model is one of the multi-criteria decision-making models that Taking into account the best and worst criteria, weighing criteria and sub criteria and It can be used in various spatial modeling. In this regard, four main criteria (Climate factors, Environmental factors, Topographic factors, Road factors) and fourteen sub-criteria were used. In order to weight and evaluate the importance of criteria and sub-criteria, two models of BWM and ANP have been used and After calculating the weight of criteria and sub-criteria and integrating them with the standard layers, the final map of the potential road accident occurrences is based on both models. Based on the results, the criterion of climatic factors in both models is of the highest importance in road accidents and the criterion of environmental factors is least important in this regard. Below are the criteria used in both models, Under the rainfall criterion, the most important and the lowest criterion of the river have the least importance in the occurrence of road accidents. The most dangerous route in terms of location in both the Keshkeri-Marand route and Jolfa-Nordoz route is the least dangerous route among the transit routes of the East-Azerbaijan province. The results of the comparison of the two models show that the BWM model with a Consistency Ratio of 0.075 was better than the ANP model with a Consistency Ratio of 0.09. Also, the matching of the results from the two models used with ground control points indicates the greater accuracy and efficiency of the BWM model of the ANP model
خلاصه ماشینی:
محمدرضا آقاپوري ١ *خليل وليزاده کامران ٢ 3 علي اکبر رسولي 4 داود مختاري 1 شناسايي نقاط حادثه خيز جاده اي در محورهاي ترانزيتي استان آذربايجان شرقي با استفاده از مدلهاي ANP و BWM تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٠٣/١٣ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/٠٩/٠٦ چکيده افزايش وسايل نقليه موتوري در نيم قرن اخير، اثرات نامطلوبي را به دنبال داشته است که از آن جمله ميزان تصادفات و ميزان خسارات ناشي از آن در هر سال است .
بر همين اساس در اين تحقيق به شناسايي نقاط بالقوه وقوع حوادث جاده اي در سطح جاده هاي ترانزيتي استان آذربايجان شرقي با استفاده از دو مدل BWM و ANP پرداخته شده است .
پس از محاسبه وزن معيارها و زير معيارها با استفاده از نرم افزارهاي LINGO و Super Decision و تلفيق آن ها با لايه هاي معيار، نقشه نهايي نقاط بالقوه وقوع حوادث جاده اي بر اساس هر دو مدل تهيه شده است .
بر اين اساس در اين پژوهش به شناسايي نقاط حادثه خيز جاده اي در محورهاي ترانزيتي استان آذربايجان شرقي با استفاده از مدل هاي BWM و ANP پرداخته شده است و همچنين نتايج اين دو مدل نيز با يکديگر مورد مقايسه قرار گرفته است .
اين داده ها و اطلاعات به منظور مدل سازي و شناسايي نقاط حادثه خيز جاده در سطح جاده هاي ترانزيتي استان آذربايجان شرقي با استفاده از دو مدل ANP و BWM مورد استفاده قرار گرفته است .
بدين منظور در اين تحقيق از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) و دو مدل BWM و ANP براي تعيين نقاط بالقوه وقوع حوادث جاده اي در سطح جاده هاي ترانزيتي استان آذربايجان شرقي استفاده گرديده است .