چکیده:
مقدمه : روند شمالی – جنوبی ارتفاعات تالش در کنار دیگر ویژگی های طبیعی آن تاثیر عمده ای بر سیستم ژئومورفولوژی محدوده داشته است . و در راستای آن تحولات بزرگ و غیر قابل تصوری را در حوضه های همجوار به دنبال داشته است . هدف : این تحقیق با هدف شناسایی، معرفی و جانمایی نقاط آسیب پذیر از فرسایش قهقرایی در دامنه های شـرقی و نیـز اسـارت رورخانـه ای و همچنین انحراف بخشی از منابع آبی دامنه غربی ارتفاعات تالش که مشرف به دشت اردبیل می باشد. روش شناسی : روش تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی و ژئومورفولوژی (١:٢٥٠٠٠)و چند مرحله بازدیـد صـحرایی و تحلیل داده هـا بر پایه مدل فرم و فرآیند انجام پذیرفته است . قلمرو جغرافیایی: ارتفاعات تالش در شمال غرب استان گیلان با مختصات جغرافیایی "٢١ '١٧ ◦٣٨ تا "٤٣ '٢٦ ◦٣٨ درجـه عـرض شـمالی و "٤٠ '٣٩ ◦٤٨ تـا "٢٩ '١٧ ◦٤٨ درجه طول شرقی بین دو استان گیلان و اردبیل واقع شده است . یافته ها: دامنه های غربی مشرف به دشت اردبیل به ویژه در اطراف روستای آبی بیگلو، نه نه کران ، نیارق آثار اسارت و انحراف رودخانه ای وجـود دارد.دراین میان آسیب پذیرترین محل در شمال شرقی روستای نیارق در مختصات جغرافیـای "٥٢ '١٧ ◦٣٨ عـرض شـمالی و "٢٧ '٣٧ ◦٤٨ طول شرقی در ارتفاع حدود١٣٤٨متری ثبت شده است . در صورت کاهش ارتفاعی در حدود٣٣متر در ایـن محـدوده امکـان اسـارت و انحـراف منابع آبی این بخش از دشت اردبیل به سمت جلگه گیلان وجود دارد. بروز این امر پیامدهای مخرب زیست محیطی به ویژه تامین منـابع آب را برای ساکنین روستاهای محدوده به همراه خواهد آورد. نتیجه گیری : نتایج حاکی از آن است که اختلاف ارتفاع (١٤٨٠متر)، شیب بالا (٥٠درصد)و بارندگی زیاد (١٣٥٠میلیمتر) بیشـترین تـاثیر را در بی ثباتی و ناپایداری دامنه های شرقی ارتفاعات تالش داشته ، بطوریکه می توان آثار فرسایش قهقرایی و انحـراف را در سرشـاخه هـای "آق چـای ، دگرمان کش " به خوبی نمایان است .
Introduction: The north-to-south slope of Talesh heights, along with its other natural features, has had a major impact on the region's geomorphological system, which can lead to considerable developments in neighboring basins. Objectives: The aim of this study is to identify, introduce and locate the vulnerable points of regressive erosion in the eastern slopes and river capture as well as diversion of a part of the water resources on the western slope of Talesh heights towards Ardabil plain. Methodology: The research method was performed using topographic, geological and geomorphological maps 1: 25000 based on field visits and data analysis based on form and process. Geographical conext: Talesh heights are located in the northwest of Gilan Province with the geographical coordinates of "21 '17 ◦38 to" 43 '26 ◦38 north latitude and "40 '39 ◦48 to" 29 '17 ◦48 east longitude. Result and Discussion: The western slopes towards the Ardabil plain, especially around the village of Abi Bigloo, Na Na Karan, Niarag shows river capture and diversion. The most vulnerable place in the northeast of Niarq village was condirmed in the geographical coordinates of "52 '17 ◦38 north latitude and" 27 '37 ◦48 east longitude at an altitude of about 1348 meters. If the altitude decreases by about 33 meters in this area, there is a possibility of water resource capture and diversion from the Ardabil plain to the Gilan plain. This will have detrimental environmental consequences, especially the supply of water resources for the residents of the villages in the area. Conclusion: The results show that the difference in height (1480 m), high slope (50%) and high rainfall (1350 mm) had the greatest impact on the instability of the eastern slopes of the Talesh heights and regressive erosion on the branches of "Aghchai and Degarman
خلاصه ماشینی:
واکاوي ژئومورفولوژي دامنه هاي شرقي ارتفاعات تالش (فرسايش قهقرايي) و پيامدهاي آن بر دامنه غربي مشرف به دشت اردبيل (اسارت و انحراف ) (مطالعه موردي : حوضه آستاراچاي تا آق چاي در شمال غرب استان گيلان ) رفعت شهماري استاديار گروه جغرافيا، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامي، آستارا، ايران نويسنده مسئول ، Email: rafat_shahmari@yahoo.
هدف : اين تحقيق با هدف شناسايي، معرفي و جانمايي نقاط آسيب پذير از فرسايش قهقرايي در دامنه هاي شـرقي و نيـز اسـارت رورخانـه اي و همچنين انحراف بخشي از منابع آبي دامنه غربي ارتفاعات تالش که مشرف به دشت اردبيل مي باشد.
نتيجه گيري : نتايج حاکي از آن است که اختلاف ارتفاع (١٤٨٠متر)، شيب بالا (٥٠درصد)و بارندگي زياد (١٣٥٠ميليمتر) بيشـترين تـاثير را در بي ثباتي و ناپايداري دامنه هاي شرقي ارتفاعات تالش داشته ، بطوريکه مي توان آثار فرسايش قهقرايي و انحـراف را در سرشـاخه هـاي "آق چـاي ، دگرمان کش " به خوبي نمايان است .
بطوريکه در دامنه هاي شرقي تالش که مشرف به جلگه گيلان است به علت شـرايط خـاص محـيط طبيعـي بـه ويژه : آب وهـوا، زمين شناسي ، توپوگرافي، شيب و ژئومورفولوژي آثار فرآيندهاي دامنه اي (رانش ، لغزش ، ريزش ) در اثر عوامل مورفوژنز بيشتر نمايان شده است (صراف ، ذولفقاري، ١٣٧٧).
واکاوي ژئومورفولوژي دامنه هاي شرقي ارتفاعات تالش (فرسايش قهقرايي) و پيامدهاي آن بر دامنه غربي مشرف به دشت اردبيل (اسارت و انحراف ) (مطالعه موردي : حوضه آستاراچاي تا آق چاي در شمال غرب استان گيلان ).