چکیده:
منطقه قفقاز پس از فروپاشی شوروی منطقه نفوذ آمریکا و اسرائیل از طرق گسترش روابط با آذربایجان شد. این مسئله بر روابط ایران با آذربایجان تاثیرگذار بوده است؛ بنابراین سوال اصلی مقاله، به روش تحلیلی-توصیفی، این است که سیاستهای آمریکا و اسرائیل چه تاثیری بر روابط ایران و آذربایجان داشته است؟ و در پاسخ به پرسش مطرحشده این فرضیه مطرح گردیده است که از اهداف سیاست آمریکا کاهش نقش میانجیگری ایران، ترویج سکولاریسم در مقابله با ترویج الگوی ایران اسلامی، مانعتراشی در پیوستن ایران به شبکههای انرژی، مانعتراشی همکاریهای ایران و آذربایجان و نقش اسرائیل در کاهش روابط ایران و آذربایجان شامل کاهش نفوذ ایران در بخشهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و تاثیرگذاری آن بر امنیت ایران به لحاظ افزایش نفوذ خود در آذربایجان است
After the collapse of the Soviet Union, the Caucasus became
a zone of American and Israeli influence through the
expansion of relations with Azerbaijan. This issue has
affected Iran's relations with Azerbaijan. Therefore, the
main question of the article, analytically-descriptively, is
what effect have US and Israeli policies had on Iran-
Azerbaijan relations? In response to the question, it has been
hypothesized that the goals of US policy are to reduce Iran's
mediating role, to promote secularism against the Islamic
Iran model, to prevent Iran from joining energy networks,
to prevent Iran-Azerbaijan cooperation, and to play a role.
In reducing Iran-Azerbaijan relations, Israel includes
reducing Iran's influence in the economic, cultural and
political sectors and its impact on Iran's security in terms of
increasing its influence in Azerbaijan.
خلاصه ماشینی:
در این برهه آمریکا با شدت به دنبال ابراز وجود استراتژیک خود در قفقاز جنوبی و تحقق موضوعاتی نظیر اقتصاد بازار، حل بحران قرهباغ، ایجاد دالان انتقال انرژي شرق به غرب و همکاریهای امنیتی با کشورهاي منطقه است تا ضمن توسعه نقش خود در مسائل منطقه به مهار نفوذ سایر بازیگران بپردازد؛ بنابراین ایالاتمتحده آمریکا به دلیل منافع راهبردی جهانی خود در مسائل بحران قرهباغ نقشآفرینی کرده است (زهرانی و فرجی لوحه سرا:114:1392).
سیاستهای آمریکا برای تضعیف موقعیت ایران در بحران قرهباغ همسایگی قفقاز جنوبی با ایران و حضور قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای مانند آمریکا، روسیه، ترکیه، رژیم صهیونیستی و ناتو و نفوذ آنها در این منطقه و همجوار شدنشان با ایران، با توجه به تقابل منافع آنها با جمهوری اسلامی ایران و رقابتی که وجود دارد، میتواند بهمنزله تهدیدی نظامی و سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران باشد.
براي مثال عدم پذیرفته شدن ایران در گروه مینسک سازمان امنیت و همکاري اروپا که بهعنوان بازیگر اصلی درزمینه ي حلوفصل مناقشه قرهباغ فعالیت مینماید و عضویت آمریکا در این گروه که در تقابل باسیاستهای امنیتی ملی ایران قرار دارد، نشان از عدم تمایل آمریکا به حضور ایران در مجموعه امنیت منطقه قفقاز و آذربایجان است.
نشان داد كه ایران تا چه حد دیدگاه مثبتی با آذربایجان داشته و از ایده حل عادلانه و مسالمتآمیز مناقشه حمایت میکند (موسوی شهیدی و احمدی کروچ، 83:1398)؛ بنابراین یکی از مهمترین عوامل عقیم ماندن تلاشهای ایران در برقراري صلح، سیاست آمریکا بوده است درحالیکه میانجیگري ایران در بحران قرهباغ میتوانست براي حضور سیاسی و امنیتی ایران در منطقه کمک کند.