چکیده:
عرفان، از ارکان اساسی ادبیّات فارسی و ادبیّات عرفانی از شاخههای اصلی آن است؛ از این رو شاعران، چه آنها که به معنای واقعی، عارف بودهاند و چه کسانی که تظاهر به تصوّف کردهاند؛ اصطلاحات عرفانی را در شعر خود بهکاربردهاند. ویژگی اصلی سبک هندی، تصویرسازی است. یکی از قابلدسترسترین عناصر در زندگی مردم که شاعر میتواند با آن به تصویرسازی دست بزند سفالینهها میباشند. حزین لاهیجی با بهرهگیری از سفالینهها و گره زدن آن با اصطلاحات عرفانی، تصاویر پویا و مضامین انتقادی- اجتماعی مؤثّری را بهمنظور تشویق مخاطب به رویآوردن به عشق و حقیقت، توبیخ زاهد برای ترک ریاکاری و نفاق و درنهایت روشنگری مردم خلقکرده که بیانگر اهمیّت بالای سُفالینهها در بازتاب عرفان حکیم لاهیجی است. بسامد بالای این تصاویر و مضامین در دیوان حزین به اندازهای زیاد است که از آن میتوان بهعنوان مشخّصۀ سبک شخصی شعر حزین یادکرد.
Mysticism in one of the main pillars of persian literature and mystical literature is one of its basic branches; hence poets, whether those who were literally mystic or those who were pretending to mysticism, have used mystical terms in their poems. The main feature of Indian style is the illustration. One of the palpable and accessible element in public life of the most people that poet can do illustration with it, is pottery. Hazin-e-Lahiji by using potteries and tying it with mystical terms has created dynamic imagery and critical- social contents in order to engourage the audionces to turn to love, truth, reproach the ascetic to quit the hypocrisy, discord and finally enlighten the people that shows the hight importance of pottery in reflecting the mysticism of Hakim Lahiji. The high frequency of this images and contents in Lahiji's Divan is big enough to known as a characteristic of his personal style.
خلاصه ماشینی:
نقش سفالینهها در بازتاب عرفان حزین لاهیجی خاطره اسماعیلزاده 1 رامین صادقینژاد 2 * مریم محمّدزاده 3 چکیده عرفان، از ارکان اساسی ادبیّات فارسی و ادبیّات عرفانی از شاخههای اصلی آن است؛ از این رو شاعران، چه آنها که به معنای واقعی، عارف بودهاند و چه کسانی که تظاهر به تصوّف کردهاند؛ اصطلاحات عرفانی را در شعر خود بهکاربردهاند.
حزین لاهیجی با بهرهگیری از سفالینهها و گره زدن آن با اصطلاحات عرفانی، تصاویر پویا و مضامین انتقادی- اجتماعی مؤثّری را بهمنظور تشویق مخاطب به رویآوردن به عشق و حقیقت، توبیخ زاهد برای ترک ریاکاری و نفاق و درنهایت روشنگری مردم خلقکرده که بیانگر اهمیّت بالای سُفالینهها در بازتاب عرفان حکیم لاهیجی است.
در مصراع اوّل، تشبیه مُرسل قابلملاحظه است: ما چون خُم می رند خرابات نشینیم در مجلس ما زاهد دیندار نگنجد (همان : 129) حزین در بیت ذیل با استفاده از سُفالینههای «قدَح» و «پیمانه» - که خود نیز از زُمرۀ اصطلاحات عرفانی میباشند- و اصطلاح عرفانی «زاهد»، مضمون اجتماعی- انتقادی را بهقصد تنبیه و تحذیر زاهد، آفریدهاست.
نمودار بسامدی عناصر بلاغی برساخته از سفالینهها در 130 بیت بررسیشده (به تصویر صفحه رجوع شود) نتیجهگیری حزین برای تصویرسازی که از ویژگیهای اصلی سبک هندی است، با دقّت در اشیای پیرامون خود و بهویژه یکی از انواع قابلدسترس آن یعنی سُفالینهها و گرهزدن آن با اصطلاحات عرفانی، مضامین انتقادی- اجتماعی مؤثّری را بهمنظور إخبار از حال خود و تشویق مخاطب به رویآوردن به عشق و حقیقت و توبیخ و سرزنش زاهد به ترک ریاکاری و ترغیب وی برای دوری از دورویی و درنهایت روشنگری و تنویر افکار مردم پرداختهاست.