چکیده:
دیوان بینالمللی دادگستری جدیدترین نظر مشورتی خود را در 25 فوریه 2019 در خصوص دو سوال مطرح شده از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متضمن قانونی بودن روند استعمارزدایی موریس پس از جدایی مجمع الجزایر چاگوس از آن و نیز تبعات حقوقی ادامه اداره مجمع الجزایر چاگوس توسط انگلستان متعاقب این جدایی در سال 1965 صادر کرد. این نظر مشورتی، قطعنامه های سازمان ملل در زمینه استعمارزدایی و استقلال ملل، اصل حق تعیین سرنوشت به عنوان تعهدی ارگا امنسی و اصول حق حاکمیت و تمامیت ارضی ملی و در کنار این دو اصل، اعتبار آزادی اراده اصیل مردم، مبنای حقوق بشری جابجایی ساکنان یک منطقه و در بستر تاریخی بررسی سوالات، عناصر رویه دولت ها و نظر حقوقدانان از ماده 38 اساسنامه دیوان به عنوان منابع حقوق بین الملل قابل اعمال را مورد توجه و اسناد قرار داده است. با توجه به نظرات مشورتی معدود دیوان با موضوع عام بین المللی، نظر مشورتی حاضر، از جنبه نگاه رکن قضایی وزین ملل متحد به اصول و عناصر فوق الذکر و احیانا تطور ماهیت و اعتبار آن ها حایز اهمیت است. نظر مشورتی قبلی دیوان به سال های 2010- 2012 درباره رای دادگاه اداری سازمان بین المللی کار درباره شکایتی علیه صندوق بین المللی توسعه کشاورزی بر می گردد.
خلاصه ماشینی:
این نظر مشورتی، قطعنامه های سازمان ملل در زمینه استعمارزدایی و استقلال ملل، اصل حق تعیین سرنوشت به عنوان تعهدی ارگا امنسی و اصول حق حاكمیت و تمامیت ارضی ملی و در کنار این دو اصل، اعتبار آزادی اراده اصیل مردم، مبنای حقوق بشری جابجایی ساکنان یک منطقه و در بستر تاریخی بررسی سوالات، عناصر رویه دولت ها و نظر حقوقدانان از ماده ۳۸ اساسنامه دیوان به عنوان منابع حقوق بین الملل قابل اعمال را مورد توجه و اسناد قرار داده است.
درخواست این نظر مشورتی به قطعنامه ۲۹۲ /۷۱ مصوب ۲۲ ژوئن سال ۲۰۱۷ مجمع عمومی سازمان ملل متحد بر می گردد كه در آن با استناد به ماده ۶۵ اساسنامه دیوان، درخواست کرد تا در مورد سؤالات زیر نظر مشورتی ارائه دهد: الف) آیا طبق حقوق قوانین بین الملل از جمله تعهدات منعکس در قطعنامه های ۱۵۱۴ مجمع عمومی مصوب ۱۴ دسامبر ۱۹۶۰، ۲۰۶۶ مورخ ۱۶ دسامبر ۱۹۶۵، ۲۲۳۲ مورخ ۲۰ دسامبر ۱۹۶۶ و ۲۳۵۷ مورخ ۱۹ دسامبر ۱۹۶۷، روند استعمارزدایی موریس پس از جدایی مجمع الجزایر چاگوس از آن به صورت قانونی تکمیل شده است؟ ب) آیا طبق حقوق بین الملل از جمله تعهدات منعکس در قطعنامه های فوق الذکر، تبعات ناشی از ادامه اداره مجمع الجزایر چاگوس توسط انگلستان خصوصاً با توجه به ناتوانی موریس از اجرای برنامه باز اسکان اتباع خود به ویژه اتباع با ریشه چاگوسی در مجمع الجزایر چاگوس کدامند؟ صلاحیت دیوان برای ارائه نظر مشورتی بر اساسنامه آن مبتنی است که مقرر می کند "دیوان میتواند در هر مساله حقوقی به درخواست هر یک از ارکان که میتوانند به وسیله یا طبق منشور سازمان ملل متحد چنین درخواستی را مطرح کنند نظر مشورتی ارائه نماید" (بند ۱ ماده ۶۵ اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری).