چکیده:
پوشاک و هنرهای سنتی از مهم ترین ابزار انتقال فرهنگ و هنر در بین سرزمینهای مختلف از
گذشته تا به امروز بوده است. استان گلستان به دلیل شرایط اقلیمی خاص و پیشینه غنی تاریخی
خود از تنوع قومی بسیاری برخوردار است؛ به طوری که در این استان، بیشتر اقوام ایران از جمله
قزلباش، سیستانی، بلوچ، ترکمن، کرد، لر و... با فرهنگها و پوشاک مختلف، دوستانه در کنار
یکدیگر زندگی میکنند. اطلاعات این مقاله به صورت میدانی و از طریق سفر به مناطق روستایی،
عکاسی و نیز مصاحبه با افراد بومی و صاحبنظر گردآوری شده است. روش پژوهش، توصیفی
تحلیلی و هدف از نگارش مقاله، آشنا ساختن مردم با پوشاک فراموش شده استان گلستان و تلاش
برای احیا و کاربردی کردن آن در لباس امروزی است. در این مقاله، ضمن مطالعه پیشینه تاریخی
منطقه گلستان، به صورت مصور به معرفی پوشاک مرتبط با قوم قزلباش پرداخته شده است.
پوشاک قوم قزلباش از نظر رنگ، بافت پارچه ابریشم و سربند، با سوزن دوزی نقوش خاص و
همینین فرم سرپوش که برگرفته از ترکان دوره صفوی یا همان سرخ سران است میتواند به
عنوان یکی از نشانههای هویت ملی و میراث فرهنگی، حفظ و ماندگار شود. با شناخت عناصر
هنری پوشاک قزلباش میتوان نتیجه گرفت که در هنرهای سنتی مناطق مختلف ایران تفاوت هایی
وجود دارد که ریشه در مسائل فرهنگی و هنری، باورها و اقلیم جغرافیایی و تاریخی است.
خلاصه ماشینی:
پوشاک زنان قوم قزلباش در استان گلستان (تاريخ دريافت : ١٣٩٩/٨/٥، تاريخ پذيرش : ١٣٩٩/١٠/٣٠) 1 معصومه کبودوند چکيده پوشاک و هنرهاي سنتي از مهم ترين ابزار انتقال فرهنگ و هنر در بين سرزمين هاي مختلف از گذشته تا به امروز بوده است .
پوشاک قوم قزلباش از نظر رنگ ، بافت پارچه ابريشم و سربند، با سوزن دوزي نقوش خاص و همچنين فرم سرپوش ـ که برگرفته از ترکان دوره صفوي يا همان سرخ سران است ـ ميتواند به عنوان يکي از نشانه هاي هويت ملي و ميراث فرهنگي، حفظ و ماندگار شود.
نوغانداري و ابريشم بافي در مصاحبه اي که در روستاي زمين شـاهي مينودشـت در ايـن بـاره صـورت گرفـت ، روش نوغانداري يا ابريشم بافي را اين گونه توضيح دادند؛ «قوطي توتما»١ يـا نوغانـداري سنتي ترکان قزلباش شهرستان مينودشت ، اقلامي براي آماده سازي پارچـه ابريشـم اسـت .
مصاحبه شوندگان در شهرستان مينودشت نحوه دوخت روسري را اين گونه توضيح دادند: با به هم وصل کردن چند قسمت پارچه جدا به عرض ٣٠ تا ٣٥ بـا طـول هـاي متفـاوت روسري را تهيه ميکنند و چند سانتي متـر از حاشـيه دو طـرف آن ، خـط هـايي افقـي بـه موازات هم با نخ هاي رنگي سفيد، بنفش ، قرمز و گاهي اوقات زري بافته ميشود.
کليجه / جليقه آستين دار، (آرشيو شخصي نگارنده ) ـ دامن با مصاحبه اي که در روستاي القجر انجام شد درباره دامن اين گونه توضيح دادنـد کـه به دامن زنان قزلباش هاي مينودشت تنبان گفته ميشود و از نظر مدل و ترکيب بنـدي نيـز براي دوخت آن از دو نوع پارچه استفاده ميکنند.