چکیده:
ﺟﻨﮓ ﺻﻔﯿﻦ ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ ﺟﻨﮕﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ) ع (در زﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎه ﺧﻼﻓﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﺷﺪ. اﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﺧﻼف دو ﺟﻨﮓ دﯾﮕﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﺟﻤﻞ و ﻧﻬﺮوان ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزی ﻗﺎﻃﻊ ﻟﺸﮑﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ) ع (ﭘﺎﯾﺎن ﻧﯿﺎﻓﺖ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻇﻬﻮر ﻣﺸﮑﻼت اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای اﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻫﺪف اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و اﻓﺮاد ﺷﺎﺧﺺ ﺳﭙﺎه ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ع و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﯿﻮه رزم آن ﺣﻀﺮت در ﻧﺤﻮه ﺑﻪ ﮐﺎری ﮔﯿﺮی اﯾﺸﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ اﺛﺒﺎت ﮐﻨﺪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ع ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻻزم ﺑﺮای ﭘﯿﺮوزی در اﯾﻦ ﺟﻨﮓ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻟﺤﺎظ ﮐﺮده ﺑﻮد. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﻪ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﯿﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪه ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺎ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﺧﻮﯾﺶ در ﻧﺤﻮه ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ارﺷﺪ و اﻓﺮاد ﺷﺎﺧﺺ ﻟﺸﮑﺮ ﺧﻮﯾﺶ، ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﺟﻨﮓ را ﺗﺎ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﭘﯿﺮوزی ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻣﮑﺮ و ﺣﯿﻠﻪ ﺟﺒﻬﻪ دﺷﻤﻦ و ﻓﺮﯾﺐ ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻮدی و ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﺮﺧﯽ از ﻟﺸﮑﺮﯾﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ع (ﻧﺒﻮد، ﭘﯿﺮوزی ﻗﺮﯾﺐ اﻟﻮﻗﻮع ﺻﺤﻨﻪ ﻧﺒﺮد ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﮑﻤﯿﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﺮد.
خلاصه ماشینی:
حضرت علی (ع) فرمودند الله اکبر حبیبم رسول خدا به من خبر داد که من مردی از امتش را درک میکنم که به وی اویس قرنی میگویند او از حزب الله و حزب رسولش میباشد با شهادت از دنیا میرود و به فراوانی افراد قبیله ربیعه و مضر را شفاعت میکند (مفید، 1413 الف: 1 / 316) به شهادت رسیدن این استوانه ایمان و معرفت، و دلداده و شیفته حضرت ختمی مرتبت محمد بن عبد الله (ص) لکه ننگی برای جبهه مقابل محسوب میشد همان طور که حضورش سبب تقویت لشکر حضرت علی (ع) بود و بعضی افراد به خاطر او به لشکر حضرت علی (ع) پیوستند.
فرماندهان، بزرگان و افراد شاخص لشکر حضرت علی (ع) در جنگ صفین از فرماندهان شاخص امیر المومنین (ع) در جنگ صفین میتوان از عمار بن ياسر، مالک اشتر نخعی، سهل بن حنیف، قیس بن سعد والی مصر (نصر بن مزاحم، 1404: 208)، عبد الله بن بديل بن ورقاء الخزاعي، اشعث بن قیس، سليمان بن صرد الخزاعي، عبدالله بن عباس، و الحارث بن مرة العبدي نام برد.
یکی دیگر از این بزرگان حاضر در جنگ صفین که که البته از فرماندهان لشکر هم محسوب میشد عبد الله بن عباس پسر عمو و صحابی پیامبر اکرم (ص) بود.
بنابر این عبد الله بن عباس همان طور که گذشت هم فرماندهی جناح چپ لشکر را داشت و هم ریاست این سه قبیله در مرکز لشکر را عهده دار بود.