چکیده:
نوشتار حاضر به بررسی کتاب حسین بن موسی (ع) زندگانی، شخصیّت، آرامگاه تألیف علی اخوانمهدوی پرداخته است. بررسی این کتاب به صورت انتقادی و با استناد به منابع گوناگون عرضه شده است. نویسندۀ کتاب از تحلیل مطالب کتب انساب و حدیث به خلاّقیتهای مهمّی دست یافته است چنان که از خلال بررسی پیشینۀ پژوهش این نوشتار میتوان سطح بالاتر این کتاب نسبت به آثار پیشین با موضوع پژوهش را دریافت؛ امّا با وجود این، نوشتار حاضر، نخست، این اثر را معرّفی و چهارچوب شکلی و محتوایی آن را توصیف و بررسی و سپس، هم در مورد شکل و هم در مورد محتوا اشکالات و پیشنهادهایی را ارائه کرده است. بررسی کتاب اخوان مهدوی نشان داد که اگر چه این کتاب مزایای متعدد دارد و بر آثار پسین نوشته شده در این موضوع، موثر بوده است اما کاستیهایی چون نبود پیشینۀ پژوهش و نقد منابع، استفادۀ اندک نویسنده از منابع حدیثی و رجالی و ضعیف بودن برخی استنادات نویسنده از اعتبار کتاب کاسته است.
Hussain ibn Musa ibn Jafar is a famous Alawi person who transmitted some Hadiths from his father Imam Musa al Kazim and his brother, Imam Ali ibn Musa al Rida (A.S). This lofty position and proximity to the Imamate line, caused the construction of some attributed Sepulchers to him in many cities, of which Tabas, located in the east of Iran, has more fame. Ali Akhavan Mahdavi has written a book on this important personality, his life, and his real place of burring. The present study aims to examine the book critically, therefore, tries to introduce and examine the book, then discusses some problems in it and presents suggestions regarding both the form and the content. So, we prepare our study with the use of a descriptive-analytical approach and of course a special usage of the main historical sources to which compare the contents of them. In conclusion, the author reached some important innovations in comparison with similar sources and studies, and it is completely clear by analyzing the content of hadith and genealogy books. Examination of the Akhavan Mahdavi's book showed that although this book has many advantages and has been effective on subsequent works written on this subject, but shortcomings such as lack of research background and critique of sources, the author's little use of Hadith and Rijal sources are among the cons. Some of the author's citations have diminished the book's credibility.
خلاصه ماشینی:
بررسی کتاب اخوان مهدوی نشان داد که اگرچه این کتاب مزایای متعدد دارد و بر آثار پسین نوشته شده در این موضوع مؤثر بوده است، کاستی هایی چون نبود پیشینۀ پژوهش و نقد منابع، استفادۀ اندک نویسنده از منابع حدیثی و رجالی، و ضعیف بودن برخی استنادات نویسنده از اعتبار کتاب کاسته است.
عالم زاده در این کتاب به جایگاه اهل بیت (ع)، ظلم و ستم های امویان و عباسیان به ایشان، بازشناسی زندگانی حسین بن موسی براساس نامۀ امام رضا (ع) به حاکم طبس، گزارش های کوتاهی از منابع انساب، ذکر چند حدیث روایت شده از حسین بن موسی، تاریخچۀ آرامگاه، اهمیت زیارت، و معرفی شهرستان طبس پرداخته است.
خوش بختانه یکی از نقاط قوت اصلی این اثر وجود تصاویر و طرح های بسیار باکیفیت و رنگی است که متناسب با متن و بر کیفیت کتاب افزوده است، اما در این بخش صرفاً از مزار طبس تصاویری تهیه شده است که بهتر بود تصاویری از دیگر مزارات منسوب به حسین بن موسی نیز تهیه می شد.
لازم است گفته شود که نویسنده دربارۀ مزار حسین بن موسی در روستای زِرگ، در 45 کیلومتری طبس، ازجمله مزارات منتسب به حسین بن موسی، نیز تحقیق نکرده و در فصل چهارم کتاب در ذیل معرفی جاذبه های طبس صرفاً آن را معرفی کرده و نوشته است: «برخی اهالی معتقدند که این مزار مدفن حسین بن موسی بن جعفر است، ولی هیچ گونه دلیل و مدرکی این ادعا را تأیید و اثبات نمی کند و همۀ منابع بر وجود مدفن حسین بن موسی در شهر طبس دلالت دارد» (اخوان مهدوی 1392: 139-140)، درحالی که نیاز بود دربارۀ شخصیت مدفون در این مزار تحقیق و در فصل دوم کتاب آن را ارائه می کرد.