چکیده:
رویکرد پدیدارشناسانه به فرانقش زنان در تاریخ میانة ایران
فاطمه رستمی
۳۵۵: 1006051
جچکدده
در تاریخ میانة ایران» حضور مردان در ساختار اقتدار و مرجعیت از سوی قوانین حکومتی» امسری بارز و
ضروری محسوب میشد. با وجود این» نقش زنان در برهههایی از زمان در ساختار حاکمیت تبدیل
به فرانقشهای اثرگذار شده است. نمود عینی این ادعا ر میتوان در فرانقش های دو شخصیت
تاریخ میانه ایران» ترکانخاتون (مادرسلطان محمدخوارزمشاه) و گوهرشادخاتون (همسر شاهرخ)
مشاهده کرد. مقالة حاضر با رویکردی پدیدارشناسانه نسبت به فرانقش این دو زن در تلاش است تا
به این پرسشها پاسخ دهد که رویکرد اقتدار زنانه از چه مسیر زمانی و مکانی گذر کرد؟
دستاوردهای پژوهش نشان میدهد که رابطهای نزدیک میان فروکاست اقتدار پدرشاهی با رویکرد
اقتدار زنانه در دوران گسست و انحطاط به چشم میخورد. بهحاشیه رفتن اقتدار مردانه و تنزل
مرجعیت این گروه مجالی برای نمود یافتن اقتدار در فرانقشهای زنان در حاکمیت تاریخ میانه
فراهم آورد. این زنان در فرانقشهایی مهم نظیر فرانقش مادر خواهر و جایگاه زن در قبیله»
زمینهساز تحول سیاسی اجتماعی و اقتصادی در تاریخ میانة ایران شدند. مقال حاضر درصدد است تا
با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر رویکرد پدیدارشناسانه به حقیقت فرانقشهای زنان در دوران
گسستتاریخ میانه آیران دست یاید
خلاصه ماشینی:
پرسش های مطرح شده در این باره چنین است : چه ارتباطی میان تضعیف حاکمیت پدرشاهی با مرحلـۀ حضـور پدیـدار مرجعیـت زنانه وجود دارد؟ به بیان بهتر پدیدارهای حضور و غیاب یا نمودهای نیسـتی و هسـتی درخصوص حضور دو زن در تاریخ میانه چگونه نمود یافته است ؟ پیش فرض حاضر این است که رابطـۀ نزدیکـی میـان تضـعیف مقـام پدرشـاهی بـا رویکرد حاکمیت زنانـه در دوران گسسـت و انحطـاط دوره هـای تـاریخی وجـود دارد.
این گـزاره تـأملی حکایت از آن دارد که در میان کل تاریخ ، عدم حضور زنان در ساختار حاکمیت تـاریخ میانه درخصوص این زن اینگونه نیست ، و برای همین ، پیوندی میـان رویکـرد جزئـی" نقش ترکان خاتون " نسبت به کل دیده میشود.
نسوی در کتابش با نام سیرت جلال الدین منکبرنی، بخشی مجـزا و مسـتقل را بـه معرفی شخصیت و اقدامات ترکان خاتون مادر سلطان محمد خوارزمشاه اختصاص داده که با اندکی تأمل میتوان چنین استنباط کرد که گزاره ای مهم در پیش رواست .
دلایل روی آورندگی فـرانقش دو شخصیت تاریخ ، ترکان خاتون مادر سلطان محمد خوارزمشـاه و گوهرشـادآغا در تـاریخ میانه ایران چه بود؟ با بررسیهای تاریخی با تکیه بـر رویکـرد پدیدارشناسـانه ، چنـین استنباط میشود که رابطه ای مستقیم میان اقتدار اندیشۀ پدرشاهی در رأس حاکمیت و در غیاب بودن عنصر زنانه در ساختار حکومت وجود داشته ، به طوری که تا پـیش از آن ، نقـش زنـان عمومـا در سـاختار اجتمـاعی و فرهنگـی نهفتـه و کمتـر در سـاختار حاکمیت ، نمود عینی داشته است .