چکیده:
خنجی از مورخان رسمی بود که علاوه بر گزارش احوال سلاطین، پرداختن به مسائل اجتماعی نیز در آثارش مشهود است؛ اما طرح این مسائل در آثار او ذیل تاریخ حکومت و آمیخته با نگرشهای فقهی-حقوقی بود که وجه تمایز او نسبت به دیگر مورخان هم عصرش است. هدف این مقاله آن است که با روش توصیفی-تحلیلی برجستهترین موضوعات اجتماعی مدنظر خنجی را تا حد امکان در سه اثر تاریخی اش - عالم آرای امینی، مهمان نامه بخارا و سلوکالملوک وا کاود.
Khunji was one of the official historians who, in addition to reporting on the condition of the sultans, also deals with social issues in his works; However, these issues were raised in his works under the history of the government and mixed with jurisprudential-legal views, which distinguishes him from other historians of his time. The purpose of this article is to use a descriptive-analytical method to explore the most prominent social issues considered by Khunji as much as possible in his three historical works - alam araye amini, mehman nameye bokhara and Soluk Al-Muluk.
خلاصه ماشینی:
چکیده : واژه های کلیدی : فضل الله بن روزبهان ، عالم آرای امینی ، مهمـان نامـه بخـارا، سـلوک الملـوک ، سـلطان یعقوب آق قویونلو، محمدخان شیبانی ، عبیدالله خان ازبک ١ دانشجوی دکتری گروه تاریخ ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد، ایران yahoo.
شاید بتوان گفـت وجـه تمـایز رویکـرد اجتمـاعی مؤلف نسبت به مورخان هم عصرش مانند بدلیسی ، طهرانی ، واصفی و لاری کـه آثـار هر یک بازتاب تحولات فرهنگی و اجتماعی آن دوره بود، همین نوع نگرش فقهی و کلامی اوست که با ثبت رخـدادهای اقتـصادی - اجتمـاعی ، درک بهتـری از مفاسـد اخلاقی دولتمردان ارائه داد و بازتاب اقدامات آنان را در جامعـه تحلیـل کـرد و بـر همین اساس ، کتاب های عالم آرای امینی و مهمان نامه بخارا شامل انتقادهـای سیاسـی ، دینی و اقتصادی وی نسبت به دولتمردان مـی شـود.
او در عالم آرای امینی و مهمان نامه بخارا با تأکید بر روابط حکومت با مردم ، برای مقابله با انواع بحران های جامعه ، مانند فتنۀ شیخ حسین داروغـه در اصـفهان و طغیان بایندر در عراق (خنجی ، ١٣٨٢: ١٦١-١٦٨، ١٩٩)، یـا غـارتگری قـزاق هـا در ترکستان و ماوراءالنهر (همو، ٢٥٣٥: ٢٠٦) و بحران های طبیعی ماننـد سـیل ، زلزلـه ، خشکسالی ، بیماری های مسری و تغییرات شدید جوی ، وظـایفی را بـرای سـلطان بـه منظور برقراری امنیت و رفاه اجتمـاعی برشـمرده کـه عبـارت اسـت از: محاسـبه و پرداخت میزان خسارت ها و تلفات وارده به زمین هـای کـشاورزی رعایـا (خنجـی ، ١ ر.