چکیده:
سابقه و هدف: اسلام در زمینه بهداشت و ایمنی مواد غذایی عالیترین استانداردها را تحت عنوان حلال و طیب ارائه نموده است که همهی جنبههای کیفی را از لحاظ پاکی، بهداشتی، ایمنی، و تغذیهای تامین نماید. هدف از این پژوهش تعیین الگوی ارزیابی و رتبهبندی نخلستان و محصول خرمای تولیدی از طریق تعیین شاخصهای طیب و بازبینهی عملیات تولید خرما از مرحله احداث نخلستان تا برداشت است.
مواد و روشها: بدین منظور ابتدا تمام مراحل، قوانین و استانداردهای لازم برای احداث نخلستان، کاشت و داشت نخل و برداشت خرما و همینطور شرایط فردی و کاری نیروی انسانی مورد بررسی قرار گرفت و بازبینهای از این مراحل تهیه و الزامات لازم تعریف شد.
یافتهها: برای شاخصهای طیب که شامل حلیت، جذابیت، سلامت، اصالت و برکت میباشند نیز مؤلفههایی تعریف شده و به آنها وزن داده شد. با اطلاعات به دست آمده، الگوهای ارزیابی کیفیت و رتبهبندی با معیارهای مشخص طراحی شدند. معیارها بر اساس مؤلفههای اصول طیب کدگذاری و بر اساس ضرورت و بهینهترین حالت امتیازدهی شدند. سپس به منظور رتبهبندی نخلستان، امتیاز کسب شده هر معیار در ضریب مؤلفه مربوط به آن معیار ضرب شده و مجموع امتیاز معیارها در هر نخلستان مورد بررسی به دست آمد.
نتیجهگیری: بدین ترتیب بر اساس امتیاز کسب شده رتبه نخلستانهای مورد ارزیابی در سه سطح متوسط (طیب درجه سه)، خوب (طیب درجه دو) و عالی (طیب درجه یک) و یا هیچکدام مشخص شد.
Introduction: Islam has provided the highest standards in the field of food hygiene and safety under the title of halal and Tayyib, providing all qualitative aspects in terms of cleanliness, health, safety, and nutrition. The aim of this study was to determine the evaluation and ranking pattern of the palm grove and date fruit by deleaniatining the Tayyib indicators and preparing the checklist of date production from the construction stage of the grove to harvest.
Methods: For this purpose, first, all necessary steps, rules, and standards for the construction of groves, planting palm, harvesting the date fruit as well as individual and working conditions of human resources were reviewed, a checklist of these steps was prepared, and the necessary requirements were defined.
Findings: Components were also defined and weighed for the characteristics of Tayyib including being halal, attractiveness, health, originality and blessing. Using the obtained information, the patterns of evaluating the quality and ranking were designed based on specific criteria. The criteria were coded based on the components of Tayyib principles and most optimally scored according to the necessity. Then, in order to rank the grove, the score obtained for each criterion was multiplied by the component coefficient related to that criterion, and the total score of the criteria in each grove was calculated.
Conclusion: Thus, based on the obtained scores, the rank of the evaluated groves was determined in three levels: moderate (third degree), good (second degree), high (first degree) or none.
خلاصه ماشینی:
مواد و روشها: بدین منظور ابتدا تمام مراحل، قوانین و استانداردهای لازم برای احداث نخلستان، کاشت و داشت نخل و برداشت خرما و همینطور شرایط فردی و کاری نیروی انسانی مورد بررسی قرار گرفت و بازبینهای از این مراحل تهیه و الزامات لازم تعریف شد.
واژگان کلیدی: نخلستان، ارزیابی کیفی، خرما، طیب، الگوی رتبه بندی مقدمه در قرآن مجید واژه طیب بهعنوان یک صفت کیفی برای موضوعات متعددی از جمله: غذا، اموال و داراییها، نسل انسانها، و غیره مورد استفاده قرار گرفته است؛ بنابراین برای این واژه میتوان یک معنای عام در نظر گرفت که قابلیت تطبیق بر همه موارد ذکر شده را داشته باشد و آن عبارت است از هر چیزی که دارای طهارت باشد و از پلیدی ظاهری و باطنی به دور باشد.
فلوچارت مراحل طراحی الگوی ارزیابی خرما یافتهها مؤلفهها و شاخصهای اصول طیب در تدوین مؤلفهها و شاخصها سعی شده است تمام جوانب مؤثر بر سلامت معنوی و ظاهری محصول و کارکنان از دیدگاه اسلام مورد توجه قرار گرفته و لحاظ شود.
Babol Univ Med Sci Original Article Islam and Health Journal/ 2021; 6(1): 29-40 Development of evaluating and ranking pattern for date fruit based on Tayyib principles Received: 14 Oct. 2020 Accepted: 6 July 2021 Abstract Introduction: Islam has provided the highest standards in the field of food hygiene and safety under the title of halal and Tayyib, providing all qualitative aspects in terms of cleanliness, health, safety, and nutrition.