چکیده:
شیوه انتخاب موضوع پژوهش دکتری تخصصی به ویژه در علوم انسانی و دانشهای میانرشتهای نظیر معماری، برنامهریزی و طراحی شهری همواره دغدغه پژوهشگران بوده است. باوجود منابع پراکنده روش-شناختی، سرگردانی در طرح مسأله پژوهش به چشم میخورد و انتخاب موضوع عمدتاً با نگاه ترجمهای به پیشینه علمی متعلق به بسترهای سرزمینی دیگر صورت میپذیرد. درنتیجه دیالکتیک عام و خاص پژوهش (آموختن علم به مفهوم جهانشمول و قرار دادن آن در ظرف محلی) و رعایت اصالت بومی در طرح موضوعات پژوهشی مورد کمتوجهی قرار گرفته و اتخاذ مبنای روششناختی که بتواند ضمن تضمین دیالکتیک عام و خاص، به شکلگیری پژوهشی بوم-خاست منجر شود، مغفول میماند. پژوهش حاضر با هدف تبیین فرآیند تدقیق عنوان پژوهش دکتری با رویکرد مسأله-محور و با احترام به اصالت سرزمینی پژوهش انجام گردیده است. بدین منظور در این نوشتار، ضمن بررسی ماهیت پژوهش دکتری و مطالعه انواع پژوهش، به دیالکتیک عام و خاص پژوهش و ضرورت انجام پژوهش مسأله-محور و همچنین فرآیند شناسایی مسأله واجد ارزش پژوهشی پرداخته شده است. سرانجام، یک چارچوب روششناختی پنجمرحله-ای در انتخاب مسأله و تدقیق عنوان پژوهش دکتری پیشنهاد گردیده و مدل روششناختی پیشنهادی، در انتخاب موضوع پژوهش دکتری شهرسازی پیرامون "خاطره جمعی" به کار گرفته شده است.
The method of choosing the PhD research topic in Iranian interdisciplinary sciences has always been one of the concerns of researchers. Today, the research problems have been resulted from a confusing choice and the topic choice is made mainly by a translational look at the scholarly literature of the other contexts. So, the dialectic of the universal and the particular of research (acquiring global knowledge and then localizing it) have been neglected and the adoption of a methodological basis that can confirm indigenous originality of the research, is overlooked. This study aims at explaining the process of exploring the PhD research topic in Iranian context by adopting a problem-based approach. A five-step methodological framework in defining the PhD research title has been proposed and the proposed model has been used in the case of selecting the topic of Urban Planning PhD research around the general topic of "collective memory". According to the process presented in the paper, research title formulation should pass through the five stages including "Finding the research-worthy problems based on the four-step process (look, read, synthesize and seek feedback)", "Introducing the problems and outlining the concise proposals concerning them", "Evaluating and choosing 2/3 subjects meeting the quadruple criteria (clarity of research questions, research originality and importance, contribution to the knowledge, have a sense of belonging to the subject)", "Seeking key questions by the “method of making conceptual linkage between questions/ concepts”" and "Finally choosing the subject and formulating the research title after an integral synthesis".
خلاصه ماشینی:
فرآیند تدقیق عنوان پژوهش مسئله-محور و بوم-خاست دکتری در ایران: تعریف پژوهش پیرامون "خاطره جمعی" در شهر ایرانی مهران علیالحسابی 1 ، سیدعبدالهادی دانشپور 2 ، مصطفی حسینی کومله 3 تاریخ دریافت: 1/1/1400 تاریخ پذیرش: 3/3/1400 چکیده شیوه انتخاب موضوع پژوهش دکتری تخصصی بهویژه در علوم انسانی و دانشهای میانرشتهای نظیر معماری، برنامهریزی و طراحی شهری همواره دغدغه پژوهشگران بوده است.
در این راستا، با توجه بهضرورت رعایت دیالکتیک عام و خاص و اصالت بومی پژوهش، لزوم اتکا به پژوهش مسئله-محور و شناسایی مسائل واقعی بستر سرزمینی ایران، مطالعهای در زمینه شیوه احصای مسائل واجد ارزش پژوهشی بهصورت کتابخانهای و با تحلیل کیفی محتوای متون روششناختی صورت پذیرفته و نتایج آن بهصورت عینی در یک نمونه موردی انتخاب موضوع رساله دکتری مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
بر پایه تجارب حرفهای، پژوهشهای پیشین، مطالعه نوشتگان مرتبط (Halbwachs, 1992; Relph, 1976; Wilson, 2005; Olick, 2006; Misztal, 2003; Misztal, 2009; Hull et al, 1994; Arefi, 1999; پیروز، 1380؛ شایگان، 1393؛ حبیبی، 1378) و مشاهدات روزمره و مستمر در زمینه شهرهای ایرانی، ابتدا یازده مسئله و پس از طی چهار مرحله مورداشاره (نگاه موشکافانه، مطالعه اجمالی، تحلیل و بازخورد و نتیجهگیری)، هفت مسئله "انتقال معنا و تداوم خاطره در شهرهای معاصر"، "برهمخوردن تعادل تغییر، تداوم و ثبات و چالش تولید خاطره در شهرهای معاصر"، "چالش پیوند خاطرات جمعی با تجارب زیسته"، "چالش فاصله بهخاطرآورندگان با بستر شکلگیری خاطرات جمعی"، "خاطرهزدایی به بهانه دستیابی به خدمات مدرن یا انتفاع اقتصادی"، " تغییر در سبک زندگی، تغییر در مفاهیم و اثرات آن بر خاطرات جمعی شهروندان" و "معارضهجویی انسان معاصر ایرانی و از هم گسستگی نظام معنایی شهر" بهعنوان مسائل واجد ارزش پژوهش شناسایی گردیده است.