چکیده:
نماد در قلمرو ادب فارسی» مخصوصا شعر از قدمتی چندین صد ساله برخوردار است و
معادل واژة سمبل گرفته شده است. یکی از شاخصترین تجلیّات نماد در شعر فارسی در وجود
موجودات افسانهای و اساطیری نمود پیدا کرده است که نگاهی سمبلیک و نشانه مدارانه به آنها
را رقم زده است و تجلّی این نماد در کلیّات اشعار شوکت بخارایی به دلیل استفاده او از این
نمادها برای بیان مکنونات رمزآلود قلبی و دقایق عرفانی شعر خودء از بسامد بالایی برخوردار
است. و با عنایت به اینکه ۱۱4 بیت در خصوص موجودات افسانهای و اساطیری در شعر
شوکت آمده است» احتمال عمدی بودن این ویژگی و خصیصه حتی به عنوان ویژگی خاص
تقویت میشود و چون تا به حال آن گونه که لازم است در دیوان شعر شاعری به این موضوع
پرداخت نشده است؛ لذا شعر او را مورد کندوکاو قرار داده و صحت و سقم این موضوع را در
این مقاله نمایاندهایم. باشد که این مقاله مقدّمهای برای نگرش اهل فضل وادب به این موضوع از
زاویة دیدی نو و دیوان شاعر بزرگی دیگر از این مرز و بوم باشد.
خلاصه ماشینی:
يکي از شاخص ترين تجليات نماد در شعر فارسي در وجـود موجودات افسانه اي و اساطيري نمود پيدا کرده است که نگاهي سمبليک و نشانه مدارانه به آنهـا را رقم زده است و تجلي اين نماد در کليات اشعار شوکت بخارايي بـه دليـل اسـتفاده او از ايـن نمادها براي بيان مکنونات رمزآلود قلبي و دقايق عرفاني شعر خود، از بسـامد بـالايي برخـوردار است ، و با عنايت به اينکـه ١١٤ بيـت در خصـوص موجـودات افسـانه اي و اسـاطيري در شـعر شوکت آمده است ، احتمال عمدي بودن اين ويژگي و خصيصه حتي بـه عنـوان ويژگـي خـاص تقويت ميشود و چون تا به حال آن گونه که لازم است در ديوان شعر شاعري به ايـن موضـوع پرداخت نشده است ؛ لذا شعر او را مورد کندوکاو قرار داده و صحت و سقم ايـن موضـوع را در اين مقاله نمايانده ايم .
شوکت با لحاظ کردن موضوعات مـورد اشـاره و ايـن کـه پـري در شيشـه کـردن نمـاد سـحر و جادوگري است ابيات زير را به رشتۀ نظم کشيده است : ز شوخيها خيالش را به خاطر نيست آرامـي پري از شيشه ام چون رنگ بيرون ميزند خود را (همان : ٦٣) شوکت در اين بيت اشاره اي کنايه وار به نماد سحر و جادو بـودن پـري بـا بيـرون زدن او از شيشه کرده است و به نحوي به نماد خيال انگيز بودن و قدرت خارق العادة پري نيز اشاره دارد.