چکیده:
امروزه در سطح کلانشهرها آلودگی هوا توسط منابع انتشار محلی و صنایع پیرامونی آن ایجاد میگردد. با افزایش شهرنشینی و بالا رفتن استانداردهای زندگی و توسعه صنایع باعث افزایش غلظت آلایندهها در حد خطرناک شده است. در این پژوهش الگوهای همدید مرتبط با روزهای آلوده به دی اکسید گوگرد (SO2) در شهر شیراز با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، بررسی گردید. جهت انجام این مطالعه نخست با استفاده از دادههای آلاینده دی اکسید گوگرد در بازه زمانی 7 ساله (2011-2005) و شاخص استانداردهای آلایندگی (P.S.I) روزهای آلوده استخراج گردید؛ سپس الگوهای فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، امگا 850 هکتوپاسکال و مولفهی بادهای مداری و نصفالنهاری ترازهای مختلف جو در روزهای آلوده به کمک تحلیل خوشهای مورد پردازش قرار گرفت. بر اساس شاخص کیفیت هوا، در مجموع 748 روز آلوده شناسایی گردید؛ بیشترین تعداد روزهای آلوده به دی اکسید گوگرد در سال 2008 با 300 روز و کمترین آن در سال 2005 با 8 روز رخ داده است، سپس با انجام تحلیل خوشهای بر روی دادههای تراز دریا چهار الگو مشخص شد، بنابراین الگوهای همدید تراز 500 هکتوپاسکال نشان داد که با نفوذ زبانهی پر ارتفاع شمال آفریقا در دورهی گرم و با مداری شدن جریانات در دورهی سرد الگوهای گردشی مشخص شد همچنین الگوهای گردشی فشار تراز دریا در روزهای آلوده با حاکمیت کم فشار در دورهی گرم و حاکمیت پرفشار در دورهی سرد مشخص میگردد و الگوهای سرعت قائم جو در تراز 850 هکتوپاسکال وجود مقادیر مثبت امگا را نشان داد همچنین سوی وزش باد در ترازهای مختلف در روزهای آلوده پایین سو است.
خلاصه ماشینی:
جدول شماره١- طبقات غلظت آلایندهها جهت محاسبه شاخص استاندارد آلودگی هوا (١٩٩٩ ,USEPA) (به تصویر صفحه رجوع شود) با توجه به این که هدف این پژوهش شناسایی الگوهای همدید تأثیرگذار بر مقدار آلاینده روزهای آلوده به دی اکسید گوگرد میباشد؛ بنابراین داده های فشار روزانه سطح دریاهای آزاد (استاندارد)، امگا تراز ٨٥٠، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال و مولفه های باد مداری و نصف النهاری ترازهای مختلف جو در روزهای مورد نظر (روزهای آلوده ) از تارنمای ١ مرکز ملی پیش بینی محیطی ٢ و مرکز ملی پژوهش های هواشناسی ٣ در قلمرو ١٠ تا ٨٠ درجه طول خاوری و ١٠ تا ٦٠ درجه عرض شمالی دریافت گردید، سپس با تحلیل خوشه ای به روش فواصل اقلیدسی و ادغام آن به روش وارد ٤ بر روی داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال به ابعاد ٢١×٢٩ نقطه در طول و عرض جغرافیایی یا به ابعاد ٦٠٩ ×٧٤٨ که معرف ٧٤٨ روز در ٦٠٩ نقطه در محیط نرم افزار متلب ٥ چهار الگو مشخص گردید، و با انجام تحلیل همبستگی در هر خوشه یک روز به عنوان روز نماینده (بیش ترین همبستگی درون گروهی) معرفی شد.