چکیده:
موسیقی هنر برخاسته از درون آدمی و یک نیاز روحی است و مانند هر هنری میتواند تاثیرپذیر از موقعیتها و شرایط موجود در هر عصری باشد. موسیقی ترکیب(composition) الحان (جمع لحن) و یا ملودی است. موسیقی ترجمه واژه music که در فارسی معادل آهنگ میباشد و غنا را خواندن با آهنگ گویند که همان موسیقی آوازی است. موسیقی عرب، موسیقی محدود به آواز حدی و نصب بوده است. با زوال دولت ساسانیان و انتقال قدرت از تیسفون به بغداد و تماس با ایرانیان و بهرهگیری از وجود هنرمندان ایرانی، موسیقی در دربار خلفا رونق گرفت و ایران الهامبخش بسیاری از نغمههای موسیقی عرب گردید. در این مقاله به بررسی موسیقی عرب و چگونگی آن و تاثیرات موسیقی ایران بر موسیقی دوره اسلامی پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
پس از ظهور اسلام کتاب هاي متعددي توسط دانشمندان ايراني نوشته شده که از آن ميان تنها چند کتاب به زبان فارسي است >٢٩ که از جمله ميتوان به کتاب هاي «النغم و الايقاع » از اسحق موصلي، فيالجمل الموسيقي از ابوبکر محمد زکرياي رازي، «مدخل الي صناعه الموسيقي» اولين کتاب در باب اصول و فن موسيقي به زبان فارسي از ابو علي سينا، «جامع العلوم » از فخرالدين رازي، «الادوار و رساله الشريفه » از صفيالدين ارموي، «دره التاج » از قطب الدين شيرازي، «الموسيقي الکبير» از ابوالعباس سرخسي اشاره کرد.
با تمام اين اوصاف از روي آثار کندي، اصفهاني و اخوان الصفا دريافته ايم که نظامات موسيقي ايران ، عرب و بيزانس با يکديگر متفاوتند و در قرن ١١ ميلادي انديشه هاي ايراني به ويژه گام خراساني به گونه اي ملموس در عرصه ي «مقام ها» اقتباس و پذيرفته شده بود، بعدها نظريه پرداز ديگري به نام «نظريه منتظميه » را عنوان کرد و >٣٣ بالاخره قبل از خاتمه قرون وسطي گام ديگري قبول عام يافت که نظام ربع پرده است ، همان که امروز مردمان خاور زمين اعم از عرب ، ايراني و غيره از آن استفاده ميکنند و همچنان محفوظ مانده است .
در آغاز براي اذان گفتن و تلاوت آيات قرآن به صورت آواز خوش و مطبوع مورد توجه قرار گرفت ، چنانکه نخستين مؤذن اسلام بلال ابن رباح حبشي که از ياران خاص و صميمي پيامبر بود و صداي دلنشين داشت روايت شده است که حضرت محمد (ص ) اين جمله را گفته : «اي بلال ، غزلي براي ما بخوان » و نيز گفته شده که نخستين تأثير موسيقي ايراني در جامعه ي اسلامي تجويد قرآن کريم بوده است که سلمان فارسي و يا ايرانيان ديگري که به عربستان پناه برده بودند آن را رواج دادند.