چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی سیمای حضرت سلیمان (ع) در منظومههای عطار
نیشابوری انجام گرفته است.
روش این پژوهش, از نظر هدف» نظری و از نظر ماهیت» توصیفی و تحلیل محتوا
و شیوهی تجزیه و تحلیل اطلاعات, کیفی است.
در عصر عطار, همت بزرگان صوفیه بر این مقصور بوده که مسائل مربوط به
تصوّف را با زبانی ساده و همه فهم به مردم بفهمانند و از آن جایی که اصولا تمایل
انسان به سمت حکایت و داستان بیشتر از شنیدن موعظههای خشک و نصایح جدّی
است. اکثر عرفا و مشایخ صوفیه» مفاهیم عرفانی و اخلاقی مورد نظر خود را در قالب
حکایت و داستان بیان میکردند.
شیخ نیشابور نیز به اقتضای عصر خود و سبک رایج آن زمان به این امر اهتمام
ورزیده و در منظومههای خویش از داستان پیامبران برای بیان مفاهیم احلاقی و
عرفانی بهره برده است.
حضرت سلیمان (ع) یکی از پیامبرانی است که بسیارموردتوجه عطار میباشد؛
البته او خود را ملزم به ذکرو یاد این پیامبر نکرده بلکه هرجاکه نیاز باشد از
بخشهای زندگی و معجزات ایشان بهره جسته است.
۱
خلاصه ماشینی:
به هر حــال عطار در پايان نتيجه ي اخلاقي و عرفاني خود را اين طور بيان مي کند: خلق عالم ، جمله ، در شـيب و فـراز اين چنـين چوبي همي جـويند بـاز اين چنين چوبي نشان هرگز نداشت هيچ چوبي در جهان اين عز نداشت اين طلـب در آب بحــر انـداز تـو کاين چـنين چـوبي نيــابي بـاز تو از چنين چـوبي تـرا نامي بس است سوي تو، يک ذره پيغامي بس است چون به دسـت آوردنش کس را نبود تا ابد جز نام از او کس را چه سود؟ (همان ، ٢٤٦) پ ) خاتم سليمان (ع ) شميســا در فرهنگ تلميحات مي نويســد: «دليل حکومت ســليمان بر جن و انس وجود انگشــتري سليمان بود.
چو ملک اين جهاني بي جهان است چو نيکو بنگري ملک آن جهان است 109 شـمـاره ٦، بـهـار ١٣٩٠ زهــي آدم که پيـک عـشق دريـافت به يک گندم ز ملـک خلد سـرتافت اگر خواهـي که يابي مـلک جــاويد ترا قرصي ز عالم بس چـو خـورشيد (همان ، ٣٢٩) در همين کتاب خطاب به روح مي گويد: سليـمان وش به مسـند باز نـه پشت ولـي انگـشتري کــرده در انــگشت (همان ، ٢٣٣) در مصيبت نامه هم به نگين سليمان اشاره کرده است : هست يک سنگ تو رحمن را يمين وان دگر سنگـت سلـيمان را نگـين آن يکـي فرمـانده ي ديـو و پــري وان دگـر را هر دو کـون انـگشتري (عطار نيشابوري ، مصيبت نامه ، ١٣٨٦: ٢٩٩) ت ) سليمان (ع ) و ديو ديوي به صورت خادم ظاهر شــد و آن انگشــتر را با حيله ربود و چهل روز به جاي سليمان (ع ) پادشاهي کرد.