چکیده:
نزاعهای طولانی سیاسی- نظامی میان ایران و عثمانی در اوایل دوره صفویه، لطمههایی به تجارت دو کشور وارد کرد و حجم آن را کاهش داد. اما پیشینهطولانی روابط تجاری چنان بود که این نزاعها نیز نمیتوانست آن را بهطور کامل تحتالشعاع قرار دهد. دوره سلطنت شاه طهماسب از ادواری است که علیرغم درگیریها و منازعات، روابط بازرگانی ایران و عثمانی برقرار است و از مفاد معاهدات صلح که بر برقراری امنیت راهها و تجارت و رسیدگی به وضع تجار تأکید دارند، میتوان میزان اهمیت روابط تجاری را دریافت. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تجارت ایران و عثمانی در دوره شاه طهماسب میپردازیم. همچنین ذیل آن، به بررسی راههای تجاری بین ایران و عثمانی، کالاهای صادراتی و وارداتی بین دو همسایه و تجارت نامرئی خواهیم پرداخت. یافتههای بهدست آمده از این پژوهش نشان میدهد که دلایل اقتصادی و تجاری از عوامل بسیار مهم جنگهای ایران و عثمانی بود و این جنگها و سیاستهای تدافعی که شاه طهماسب در پیش گرفت، آثار فراوانی بر تجارت دوره صفوی باقی گذاشت.
خلاصه ماشینی:
بررسي روابط تجاري ايران و عثماني در دوره شاه طهماسب اول صفوي 1 محمدعلي پرغو ندا سنبلي ٢ / چکيده نزاع هاي طولاني سياسي- نظامي ميان ايران و عثماني در اوايل دوره صفويه ، لطمه هايي به تجارت دو کشور وارد کرد و حجم آن را کاهش داد.
يافته هاي به دست آمده از اين پژوهش نشان ميدهد که دلايل اقتصادي و تجاري از عوامـل بسيار مهم جنگ هاي ايران و عثماني بود و اين جنگ ها و سياسـت هـاي تـدافعي کـه شـاه طهماسب در پيش گرفت ، آثار فراواني بر تجارت دوره صفوي باقي گذاشت .
در ايـن زمان ، شاه طهماسب که به فعاليت هاي اقتصادي اهميت زيادي مـيداد، بـه دنبـال تحکـيم و توسعه مناسبات تجاري حکومت خود با امپراتوري عثماني بود.
هنگامي کـه در دوره سـلطان سليمان ، راه هاي تجاري بازگشايي شد و کارخانه هـاي عثمـاني بـه ابريشـم ايـران نيـاز پيـدا کردنـد، تجارت ابريشم دوباره رونق گرفت » (١٥ :١٩٧٤ ,wolson).
بنابر اين ، نياز کارخانه هـاي عثمـاني خـود دليلي بر برقراري دوباره تجارت و بازگشايي راه هاي تجاري بين ايران و عثماني بوده است .
از ديگر مسيرهايي که قرار بود جايگزين راه سنتي تجاري عثماني شود، راهي بود کـه از هشترخان ميگذشت و از جمله شهرهاي مهم در تجارت ايران و اروپا اين شهر بـود.
آنچـه بـر تجـارت ايـران و عثمـاني در دوره شـاه طهماسـب تـأثير داشـت ، از يـک سـو سياست هاي زمين سوخته شاه طهماسب بود که اگر چه در دوره جنگ به کمک ايـران آمـد، اما در دوران پس از آن ، سبب از بين رفتن محصولات تجاري و کاهش رونق اين مناطق شـد.