چکیده:
در حال حاضر، صاحبنظران حوزۀ مطالعات ترجمه بر این موضوع اتفاقنظر دارند که ترجمه یکی از شاخصترین الگوهای برخورد میان دو فرهنگ است و نمیتوان آن را به فرایند زبانی صرف محدود کرد. در زمینۀ ترجمهشناسی، نظریهپردازانی چون برمن[1]، ونوتی[2]، شلایر ماخر[3]، ریکور[4]... بر بازنمایی دیگری و بیگانهسازی تأکید میکنند و آن را راهبرد برتر میدانند، آنها مترجم را از هرگونه «مقدسشماری زبان مادری» برحذر میدارند و معتقدند که او باید فرهنگ دیگری را بدون هرگونه دخل و تصرف به خوانندگان زبان مقصد معرفی کند. اما در واقعیت امر همیشه چنین نیست و گاهی مترجم بهجای آشنا کردن خوانندۀ مقصد با فرهنگ بیگانه، جایگزینی معنایی را بهکار میبندد؛ گاهی حتی به حذف و عوض کردن مطالب روی میآورد. آیا میتوان بدون درنظر گرفتن موقعیت، بیگانهسازی را راهبرد برتر دانست؟ اولویت راهبردها به چه عواملی بستگی دارد؟ آیا عدم انتخاب چنین راهبرد بهاصطلاح برتر صرفاً ریشه در دیدگاه مترجمان به فرایند ترجمه دارد؟ چه عواملی بر انتخابهای مترجم تأثیر میگذارند و موجب تمایز ترجمههای گوناگون یک اثر میشوند؟ این انتخابها چه تأثیراتی میتوانند بر خوانندۀ زبان مقصد داشته باشند؟ مقالۀ حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر انتخابهای مترجم در برگردان عناصر فرهنگی میپردازد، سپس تأثیر این انتخابها را بر خوانندگان زبان مقصد مورد بررسی قرار میدهد.
[1]Berman
[2] Venuti
[3] Schleiermacher
[4] Ricœur
Nowadays, experts in the field of translation studies agree that translation is one of the most characteristic patterns of interaction between two cultures that cannot be limited to a purely linguistic process. In the field of translation, theorists such as Berman, Venuti, Schleiermacher, Ricoeur ... emphasize representation and alienation of the other and consider it as a superior strategy. They warn the translator against any "sacredness of the mother tongue" and believe that he should introduce the other culture to the target language readers without any interference. But in reality this is not always the case. Sometimes the translator uses semantic substitution instead of acquainting the destination reader with the foreign culture. Sometimes it even involves deleting and changing content. Can alienation be considered a superior strategy regardless of the situation? What factors prioritize strategies? Is not choosing such a so-called superior strategy simply rooted in the translatorschr(chr(chr('39')39chr('39'))39chr(chr('39')39chr('39'))) view of the translation process? What factors influence translator choices and differentiate different translations of a work? What effects can these choices have on the target language reader? This article examines the factors affecting translator choices in translating culturally oriented elements. It then examines the impact of these choices on target language readers.
خلاصه ماشینی:
آيـا مـيتـوان بـدون درنظـر گـرفتن موقعيـت ، بيگانه سازي را راهکار برتر دانست ؟ اولويت راهکارها به چـه عـواملي بسـتگي دارد؟ آيـا عـدم انتخـاب چنين راهکار به اصطلاح برتر صرفاً ريشه در ديدگاه مترجمان بـه فراينـد ترجمـه دارد؟ چـه عـواملي در انتخاب هاي مترجم تأثير ميگذارد و موجب تمايز ترجمه هاي گوناگون يک اثر ميشود؟ اين انتخـاب هـا چه تأثيراتي در خوانندة زبان مقصد دارند؟ مقالۀ حاضر به بررسي عوامل مؤثر بر انتخاب هاي متـرجم در برگردان عناصر فرهنگي ميپردازد و سپس تأثير اين انتخاب ها را در خوانندگان زبان مقصد مورد بررسي قرار ميدهد.
بـا درنظـر گـرفتن ايـن راهکارهـا بـراي برگردان عناصر فرهنگي و معادل يابي آن ها توسط مترجم ، پرسش هـاي ذيـل بـراي مـا مطـرح است : چه عواملي باعث ميشود تا مترجمان يک اثـر بـراي انتقـال يـک واژه رويکردهـاي متفـاوتي داشته باشند؟ براي مثال مترجم ايراني در مواجهه با کلمۀ برنـدي٨ کـه بـه عنـوان نوشـيدني در فرهنگ غرب پذيرفته شده ، در برگردان کتاب آليس در سرزمين عجايب از «آب قند» اسـتفاده مي کند و ديگري به وام واژه ٩ روي ميآورد.
ARGANTE Le même pendard de Scapin, par une fourberie aussi, m’a attrapé deux cents pistoles (http://toutmoliere.
افزون بر اين ، ترجمۀ مستقيم (بيگانه ساز يا اقليت ساز) راهکاري مناسب براي مقابله با سلطۀ فرهنگي استعمارگران ، به ويژه امريکاست که «سرسختانه تک زبانـه و نسـبت بـه بيگانـه ناپـذيرا هستند و به ترجمه هايي خو گرفته اند که روان اند و ناپيدا، متن خارجي را طبق ارزش هاي زبـان مقصـد مـي نگارنـد و تجربـۀ بازشـناختن فرهنـگ خـود در فرهنـگ ديگـري را کـه ناشـي از خودشيفتگي است ، دراختيار خواننده ميگذارند» (ونوتي به نقل از وکاوي، ١٣٨٥: ٧٦ـ٧٧).