چکیده:
تیموریان زندگی شهری را ارج نهادند و برای رونق دادن به اقتصاد شهری کوشیدند. اصلیترین عنصر فعال در حوزهی اقتصاد شهری بازاریان بودند؛ بنابراین نقش و تأثیر حاکمیت تیموریان در دوام و بقای بازار و بازاریان به مسألهای مهم تبدیل میشود. نوشتار حاضر درصدد ارزیابی جایگاه و موقعیت بازار و بازاریان در دورة تیموریان و بیان دیدگاه فرمانروایان تیموری نسبت به این بخش مهم جامعهی شهری است و میکوشد با اتکاء به دادههای موجود در منابع و با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که جایگاه بازاریان تا چه میزان از رفتارها و سیاستهای تیموریان تأثیر پذیرفته است؟ فرضیهی موردنظر بیان میکند که تیموریان به اهمیت و کارکردهای مهم اقتصادی و اجتماعی بازاریان پی برده بودند؛ لذا حمایت از بازار و بازاریان را از نظر اقتصادی و اجتماعی برای حاکمیت خود و بهبود اوضاع جامعه سودمند یافتند. دستاورد پژوهش نشان میدهد، تیموریان جایگاه و اعتبار مناسبی به بازاریان دادند و با حمایتهای خود زمینهی رونق گرفتن فعالیتهای اقتصادی ایشان را فراهم نمودند. در نتیجهی این سیاست اقتصاد شهری از وضعیت مطلوبی برخوردار شد.
خلاصه ماشینی:
با عنایت به اینکه حوزه ی اصلی فعالیت بازاریان شهر بود، تیموریان چه نگاهی به شهر و اقتصاد شهری داشتند؟ جایگاه بازار در عصر تیموریان چگونه بود؟ اصلیترین گروه های بازاری کدام بودند؟ با توجه به پرسش اصلی پژوهش ، فرضیه ی موردنظر چنین است که : تیموریان به نقش هر یک از عناصر اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر، که میتوانست در استحکام و یا تزلزل پایه های حکومت ایشان مؤثر باشند، آگاهی یافته بودند و به همین دلیل برای هر یک از اقشار و طبقات مهم جامعه ، از جمله بازاریان ، رفتار و سیاستی مناسب اتخاذ نمودند.
با این وجود در برخی مقالات منتشره ، به جنبه هایی از وضعیت اقتصادی این دوره دوره پرداخته شده است ، ازجمله ؛ رفیعی(١٣٨٦: ٦١-٨٤) ضمن بررسی وضعیت کشاورزی و احیای زندگی شهری در خراسان بدون تمرکز بر موضوع بازار و بازاریان به وضعیت تجارت و موقعیت اصناف در عصر تیموریان اشاره ای کوتاه دارد.
رونق اقتصادی هرات در زمان سلطان حسین بایقرا به گونه ای بود که انواع کالاها در آنجا تولید میشد و علاوه بر بازار اصلی شهر از بیرون دروازه های شهر تا انتهای سوادشهر که قریب یک فرسنگ بود بازارهایی وجود داشت (زمچی اسفزاری، ١٣٣٨: ٢٣/١-٢٤ و ٧٨).