چکیده:
هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل نقش شاخصهای هیدروژئومورفیک در حساسیت سیلخیزی این حوضه میباشد. جهت نیل به این هدف ابتدا منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی (DEM) با قدرت تفکیک مکانی 5/12 متر به 15 زیر حوضه تقسیم شده است. در مرحله بعد با استفاده از قوانین ژئومورفولوژیکی هورتن، شوم و استرالر خصوصیات ژئومورفولوژیکی هر یک از زیر حوضهها از سه جنبه خصوصیات شبکه زهکشی (شامل رتبه آبراهه، تعداد آبراهه، طول آبراهه، تناوب آبراهه، نسبت انشعاب، طول جریان در روی زمین، تراکم زهکشی، بافت زهکشی، نسبت بافت، شماره نفوذ، ثابت نگه داشت کانال و ضریب رو)، خصوصیات شکلی (شامل مساحت، ضریب فشردگی، نسبت مدور بودن، نسبت کشیدگی، ضریب شکل و شاخص شکل) و خصوصیات برجستگی (شامل برجستگی، نسبت برجستگی، عدد سختی یا زبری و نسبت شیب) در محیط نرمافزار ArcGIS تهیه شدند. جهت تعیین وزن پارامترها از مدل تحلیل تصمیمگیری چند معیاره SWARA استفاده شد. نتایج وزن دهی پارامترها نشان داد که پارامترهای هیدروژئومورفیکی بافت زهکشی، نسبت بافت و تراکم زهکشی با مقادیر 273/0، 273/0 و 156/0 بیشترین وزن و تأثیر را در سیلخیزی منطقه مورد مطالعه دارند. به منظور اولویتبندی 15 زیر حوضه الندچای از مدل تصمیمگیری WASPAS استفاده شد. نتایج نشان داد که زیر حوضههای 1، 3 و 2 به ترتیب با ضرایب 907778/0، 858988/0 و 818645/0 از حساسیت سیلخیزی بیشتری برخوردار هستند. در مقابل زیر حوضههای 6 و 13 با ضرایب 250252/0 و 374716/0 کمترین مقادیر را داشتهاند که نشاندهنده حساسیت بسیار پایین این زیر حوضهها به سیلخیزی است.
SWARA Multi-Criteria Decision Analysis model was used to weight the parameters. The Step-wise weight assessment ratio analysis (SWARA) model was developed by Kersuliene et al (2010). WASPAS multi-criteria decision-making model was used to prioritize sub-basins in terms of flood sensitivity. The Weighted Aggregated Sum Product Assessment (WASPAS) method is proposed by Zavadskas et al in 2012. The WASPAS method consists of two aggregated parts: 1- The Weighted Sum Model (WSM) and 2- The Weighted Product Model (WPM). According to a comparison between 22 parameters using the SWARA method, it was specified that Drainage texture, Texture ratio, and Drainage density (weighted as 0.273, 0.273 and 0.156) have the highest impacts on Flood occurrence in study area. On the contrary, Rho Coefficient, Constant of channel maintenance, Infiltration Number, and Length of overland flow show the lowest weight.Sub-basins prioritization results using WASPAS model showed that sub-basin 1 with 0.907778 coefficients, sub-basin 3 with a coefficient of 0.858988 and sub-basin 2 with a coefficient of 0.818645 have high sensitivity to flooding. The results also showed that sub-basins 4, 7, 11 and 15 in high class, sub-basins 8 and 9 in moderate class, sub-basins 5, 10, 12 and 14 in low class and sub-basins 6 and 13 in the very low class of In terms of flood sensitivity. The total area of sub-basins in the high and very high class of flood is 656.72 km2, which comprises 57.24% of the total Aland Chai basin.
خلاصه ماشینی:
, 2- Hu 3- Mahmood and Rahman 4- Horton 5- Gardiner 6- Grohmann 7- Suresh et al.
بنابراین تحقیق حاضر تلاش کرده است که زیرحوضه های حوضه ی آبریز الندچای را از نظر حساسیت سیل خیزی و با استفاده از خصوصیات ژئومورفومتریک و مدل تصمیم گیری چندمعیاره WASPAS١ و با بهره گیری از تواناییهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ارزیابی و اولویت بندی کند.
/ شکل (٢): فلوچارت اولویت بندی زیرحوضه ها از نظر سیل خیزی با استفاده از مدل WASPAS Fig (2): Flowchart of sub-basins prioritization in terms of flooding using WASPAS model ٣- یافته ها و بحث تحلیل ژئومورفولوژیکی حوضه های آبریز نقش مهمی در تحلیل رفتار هیدرولوژیکی حوضه ها دارد.
1- Miller 2- Singh and Singh 3- Bisht 4- Prasad and Pani / شکل (٤) نقشه ی پارامترهای شکلی حوضه ی آبریز Fig (4) Map of basin shape parameters ٣-٣- بررسی نقش پارامترهای برجستگی حوضه ی آبریز در حساسیت سیل خیزی برجستگی : این پارامتر شیب آبراهه را کنترل می کند، در نتیجه بر مقدار حمل رسوب و الگوهای سیل تأثیر می گذارد (هدلی و شوم ١، ١٩٦١).
/ شکل (٥): نقشه ی پارامترهای برجستگی حوضه ی آبریز Fig (5): Map of basin relief parameters ٣-٤- وزن دهی معیارهای اصلی و اولویت بندی زیرحوضه ها 1- Patton and Baker 2- Verstappen با تهیه ی لایه های اطلاعاتی جهت اولویت بندی زیرحوضه ها از مدل WASPAS استفاده شده است .