چکیده:
بلخ همواره در کانون توجه محققان، و از مراکز سیاسی، تجاری و اقتصادی و توقفگاهی مهم در جاده ابریشم بوده است. زبان بلخی از زبانهای ایرانی میانه شرقی است و اسناد بهدستآمده به این زبان حاوی اطلاعات دقیق از اوضاع و احوال دینی، اجتماعی، و اقتصادی مردمان این ناحیه است. در این مقاله، که بر اساس اسناد حقوقی و اقتصادی نوشته شده، بر آنیم تا به نظام دینی و یادکردهای ایزدان این ناحیه بپردازیم و مشخص کنیم که این ایزدان چه رابطهای با یکدیگر داشتهاند. همچنین، میکوشیم نشان دهیم که آیا نظام باوری و اعتقادی آنها تأثیری بر نظام اقتصادی و حقوقیشان داشته است یا خیر؛ و آیا ایزدان پرستششده در این اسناد با باورهای راستکیشانه زرتشتی مطابقت دارد یا خیر. روش این مقاله توصیفیتحلیلی و با استفاده از اسناد حقوقی و اقتصادی بلخی (از سده چهارم تا هشتم میلادی) است.
Balkh has always been the focus of researchers, and one of the political, commercial and economic centers and an important stop on the Silk Road. Balkhi is one of the Middle Eastern Iranian languages and the documents obtained in this language contain precise information about the religious, social, and economic conditions of the people of this region. In this article, which is written on the basis of legal and economic documents, we intend to deal with the religious system and the memorials of the gods of this area and determine what relationship these gods had with each other. We also try to show whether their belief system has had an impact on their economic and legal system; and whether the deity worshiped in these documents correspond to the orthodox beliefs of Zoroastrianism. The method of this article is descriptive-analytical using Balkhi legal and economic documents (from the fourth to the eighth century AD).
خلاصه ماشینی:
از بين اين نواحي بلخ جايگاه مهمي در تحقيقـات تاريخي و تمدن هاي ايراني داشته است ؛ هم به دليل زبـان بلخـي کـه از شـاخه هـاي مهـم زبان هاي ايراني گروه شمال شـرقي اسـت و هـم بـه دليـل مرکزيـت سياسـي، تجـاري و اقتصادي و توقفگاه مهم در جاده ابريشم .
٣. مهر (/rmi/κηρο ) در نام هاي خاص /rmi/κηρο ، مهـر در ,٢٤ ,١٧ ,١٢ ,١٠ ,X٤ ٢٣ ,١٧ ,١١ ,٨ ,٦ ,Y٣، «مهربندگ » /rvandagκηροβαλδαγο/mi به معنـاي «بنـده مهـر» در C٩ و r/ αζπαιοκηροlmiəspa/ به معناي «از سپاه مهـر» در A٦ و نـام خـانوادگي «برزمهران » /nraburzmi/βορδοκηραλο به معناي «از خاندان مهـر بلنـد» در N١٣ بـه کار رفته است (٨٩-٨٨ ,٥١ ,٣٦ :٢٠١٠ ,Sims-Williams ;٢٠٤ .
٤. ايزد ژون (/nuz/δολο ) در نام خـاص «ژون داد» /dnlauz/δολοιαδο در ,O٤ '٦ و «ژوداد» /dlauz/δοιαδο در f٢٠ ,١٧ ,Uu١٢ ,١٨ ,Tt٨ بـه معنـاي «داده شـده بـه وسيله ژون » به کار رفته است (٦٦-٦٥ :٢٠١٠ ,Sims-Williams).
259; Sims-Williams, 2001: 19 اما در اسناد اقتصادي، مانند اسناد حقوقي، در نام هاي خاص نيز از آنها ذکري بـه ميـان آمده است : الف .
(Sims-Williams, 2010: 119 ايزداني هم فقط در نام هاي خاص آمده است که عبارت اند از: ١.
اين سنت در زبان فارسي نو نيز به جاي مانده است ( ,BD٢ 233-234; Gershevitch, 1954: 41; Montazeri & Sadri, 2016: 98-99; Sims-Williams & Cribb, .
ايزد ژون (به بلخي nuδολο/z) در نام خاص /dnlauz/δολοιαδο به معناي «داده شده به وسيله ژون » به کار رفته اسـت که ايزد ژون ، خداي زابلستان در منابع چيني و عربي است .