چکیده:
ابوالحسن علی بن محمد بن خلف قابسی، صاحب نظری در حوزه تعلیم و تربیت
اسلامی و صاحب رساله ای فقهی-کلامی به نام الرسالة المفصلة لاحوال المتعلمین و
احکام المعلمین و المتعلمین در این زمینه است. وی فراگیری علوم را به منظور حفظ
دین -مذهب اهل سنت- از تحریف و تشکیل جامعه ای دینی، واجبی عینی برای
مسلمانان دانسته، لیکن اصول و روش های پیشنهادی وی برای تحقق این اهداف
تاکنون مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است.
پژوهش حاضر ضمن معرفی قابسی به مقایسه فلسفه، اصول و روش های تربیتیی میورد
نظر وی با آرای برخی صاحب نظران معاصر مسلمان بیه روش توصییفی -تحلیلیی و بیا
استفاده از منابع تاریخ و فلسفه تربیت اسلامی اختصاص یافته است. یافته های پیژوهش
حاکی از انطباق بسیاری از اصول و روش های مورد نظر قابسی با آرای صاحب نظیران
معاصر و امکان استفاده از آن ها در برنامه ریزی تربیتی نوین به ویژه جوامع اهیل سینت
است. این نکته نگرش خاص وی را به آموزش و پرورش و تاثیر فراوانش در تکیوین
و رشد آن در اسلام نشان می دهید . تربییت دینیی، ضیرورر پرداخیت اجیرر معلیم،
همگانی بودن آموزش و رعایت عدالت، اخلاق، پیوستگی و تدریج در آن مهم تیرین
اصول تربیتی مورد نظر قابسی به شمار می رون
خلاصه ماشینی:
اگر شرايط رواني و مادي و محيط خانوادگي و اجتماعي آماده باشد و والدين وظايف خود را نسبت به فرزندانشان به طور کامل انجام دهند، اين استعدادها به درستي و در جاي خود ظاهر شده و فرد ميتواند به مراتب بسيار بالاي ديني و علمي دست يابد و صاحب امتيازات فراواني شود؛ در اين صورت فرد براي جامعه مفيد واقع خواهد شد و در رشد و تعالي آن نقش بسزايي ايفا خواهد کرد (قابسي، ١٩٦٨، ص ٢٩٣).
(قابسي، ١٩٦٨، ص ٢٩٦-٢٩٧) در پي فراگيري و انجام احکام مختلف ديني توسط مسلمانان دين الهي از تحريف و نابودي حفظ و جامعه هاي ديني و مبتني بر برابري و برادري و رعايت حقوق متقابل شکل خواهد گرفت (قابسي، ١٩٦٨، ص ٢٩٣؛ فقيهي، ١٣٧٦، ص ٣٢) اصول و روش هاي تعليم و تربيت در رساله قابسي قابسي در پي اين فلسفه ديني، با بهره مندي از قرآن ، احاديث نقل شده از پيامبر و برخي صحابه و سيره امام مالک اصول و روش هايي تربيتي پيشنهاد کرده که در ادامه مورد تجزيه وتحليل قرار مي گيرد: ١-تربيت ديني جامعه افريقيه و به ويژه قيروان در سده چهارم هجري جامعه اي کاملا ديني بود که پيروان اديان و مذاهب مختلف در آنجا زندگي ميکردند.
(قابسي، ١٩٦٨، ص ٣٤٦) به نظر مي رسد آراي برخي نويسندگان معاصر هم که در حوزه مسائل اخلاقي اسلام آثاري نگاشته اند با ديدگاه قابسي در باره رعايت حقوق والدين از طرف فرزندان شباهت کامل دارد؛ سيد محمدباقر حجتي عبارت هاي قابسي را با تغييرات اندکي در ساختار جملات بيان و براي تأکيد بيشتر نظر خود چند حديث از پيامبر را ذکر کرده است .